Dagboek van Anne Frank
Tja, iedereen heeft zo zijn zwakheden; vanaf vandaag heb ik er eentje minder. Ik las namelijk Het Achterhuis uit, de dagboekbrieven van Anne Frank. Een hele boekenkast met gelezen boeken vol, maar dit boek las ik nog niet eerder. Een paar jaar geleden kocht ik wel de wetenschappelijke editie met de verschillende varianten, maar dat is bepaald geen uitgave die uitnodigt om te lezen. Sinds 2003 is gelukkig een leesversie beschikbaar gebaseerd op de wetenschappelijke editie en mét de extra bladen die pas na de dood van Otto Frank boven tafel kwamen. Over de kwaliteiten van dit dagboek hoef ik denk ik niet lang uit te weiden. Anne Frank was een vroegrijp meisje en een begaafd schrijfster. Als ze de oorlog zou hebben overleefd had ze het in de literatuur nog ver kunnen schoppen. Het heeft niet zo mogen zijn. Aan het lezen van dit dagboek hangen onlosmakelijk de emoties over het onrecht dat aan Anne Frank, haar mede-onderduikers en alle joden is aangedaan. De holocaust blijft niet te bevatten, hoeveel je er ook over leest. Vorig jaar kocht ik de twee heruitgegeven delen van Ondergang van Presser, maar mij ontbreekt de moed het te lezen. Van holocaust-verhalen raak ik altijd van slag, en kan ze niet anders een plek geven dan door te denken: arme mensen, ze leefden buiten hun schuld in de verkeerde tijd en op de verkeerde plek. Maar dat is een schrale troost.
posted by Jan Anton Brouwer at 4:04 p.m.
4 Comments:
Beste Jan Anton,
een van de meest aangrijpende literaire getuigenissen over de holocaust vinf ik Primo Levi's Is dit een mens.
Levi was een Italiaanse jood die in 1944 terechtkwam in Auschwitz. Hij overleefde dit vernietigingskamp omdat hij als scheikundige een 'bruikbare jood' was.
Zijn boek is aangrijpend vooral doordat hij zo menselijk kijkt, ook naar zijn beulen. Hij veroordeelt niet, hij beschrijft. Een echte aanrader.
Groeten,
Jan
Hai Jan Anton,
ik heb het je geloof ik wel eens aangeraden, Primo Levi.
Ben na het lezen van 'Is dit een mens' nu bezig in 'Het respijt'. Levi doet verslag van zijn maandenlange reis, na de bevrijding van Auschwitz, door Oost Europa.
Complimenten voor je log, trouwens.
liefs, ex-collega en vriendin M.
2 keer de aanbeveling op één dag om Primo levi te gaan lezen; dat kan en zal ik niet weerstaan. Dank jullie wel!
En als je Is dit een mens hebt gelezen, doe dan ook als M.: lees meteen daarna Het Respijt. Levi beschrijft de moeizame terugkeer, met lange omweg via Rusland, bijna als een absurdistisch theater. Erg de moeite waard.
De terugkeer is ook iets waar je weinig over leest of hoort. Op een dag worden de kampen bevrijd en dat is dan het einde van de Holocaust. Ook Schindler's List eindigt zo. Maar daarmee waren de kampbewoners nog niet thuis. Hoe ging dat? Dat beschrijft Levi.
Maar dit allemaal terzijde.
Een reactie posten
<< Home