Boekenkastproblemen (1)

Ik begin maar eens aan een feuilletonnetje: de boekenkastproblemen. Ik heb er een paar, dus ik kan gerust een (1) achter de titel zetten. Allereerst maar eens het eindeloos opschuiven van alle boeken. Ik heb een rechttoe rechtaan lundiakast van ruim 4,5 meter breed en ruim 2,5 meter hoog. Op de bovenste rij de verzamelde werken, en beginnend op de tweede rij de nederlandse literatuur, direct gevolgd door de buitenlandse/vertaalde literatuur. Daarna de non-fictie, geschiedenis, letterkunde, een qua hoogte ruime plank met boeken uit alle voorgaande genres die daar niet tussen pasten, gevolgd door steeds meer ongeregelde zooi, strips en onzinboekjes, eindigend bij de goudengids, de gemeentewijzer en de foldertjes van de afhaalchinees en de pizzaboer. Deze hele verzameling staat in mijn woonkamer. Daar staat ook nog een antieke kast met kookboeken en in tweevoud de complete Vondel: de wereldbibliotheekeditie in tien delen, en de ééndelige hertaling van Albert Verwey. Ach ja, Gerard Reve zei niet voor niks: 'Voor je het weet is het oorlog en zit je zo weer zonder.' In de studeerkamer staat nog een oude ikea-kavaljer met boeken over klassieke muziek, en naast de computer wat planken met reisgidsen, woordenboeken en fotoalbums.

Dit eerste probleem betreft echter louter de grote lundiakast, waarin het hart van mijn boekenverzameling staat. Het merendeel van de boeken die ik lees komen in die kast terecht. Het imponeert eenieder die hier op bezoek komt en om wederom met Gerard Reve te spreken: 'Je laat zien dat je niet van de straat bent.' In eerdere woningen had ik andere boekenkastsytemen, maar het probleem dat ik hier centraal wil stellen is van alle tijden: het regelmatig de hele inhoud van de kast stukken opzij moeten schuiven, omdat je anders een gelezen boek niet meer op zijn alfabetische plek kwijt kan. Uiteraard verzamel je dan aan de beide uiteinden van de rijen de nodige lucht (ongeveer een centimeter of dertig), in de hoop daarmee lange tijd vooruit te kunnen en voorlopig van dat eeuwige heen en weer schuiven van meters boeken verlost te zijn. Maar nee hoor, voor je er erg in hebt staan de boeken alweer muurvast tussen de steunen en moet je onderin ruimte scheppen en vervolgens zeven planken à 4,5 meter doorschuiven om je laatstgelezen boek van Jeroen Brouwers netjes zijn welverdiende plek te geven. Ik ken mensen die naast hun boekenkast tafeltjes hebben staan waarop recentelijk gelezen boeken in keurige stapeltjes neergelegd worden. Ik heb me lange tijd verbaasd waarom mensen zulke tafeltjes met stapeltjes boeken hadden, terwijl ze - zo dacht ik - die boeken toch ook gewoon in de kast konden zetten. Nu snap ik dat men op die tafeltjes boeken spaarde om tijdens een opruimactie alles op de juiste plek in de kast te zetten. Toch was mijn aanvankelijke verbazing te verklaren. Dikwijls zijn dat speciale, antieke tafeltjes, met kleedjes van ragfijne stof erop waarop de boeken ogenschijnlijk nonchalant zijn neergelegd, maar toch daar lijken opgestapeld als volgens een logisch patroon geordend. Ik heb niks met zulke tafeltjes. Bij mij zou de poes er meteen op gaan zitten en er een puinhoop van maken. Voorts horen boeken niet op stapeltjes, maar staand in de boekenkast. Alles zijn plek; je bewaart de aardappelen ook niet in je videomeubel, en je fotoalbums ook niet in de bijkeuken. Dus geen boeken op tafeltjes, maar in de boekenkast.

Tja, dat doorschuiven. Ik doe het al een jaar of twintig. De verzamelde werken op de bovenste plank bijven netjes op hun plaats. De uitersten links boven (Dag van gramschap in Pompeji van Bertus Aafjes) en rechtsonder (de foldertjes van de afhaalchinees en pizzaboer) zijn eveneens standvastig. Maar alles daartussen schuif ik periodiek heen en weer om ruimte te scheppen voor nog meer boeken.