Haffner

Sinds een jaar of acht verschijnen bij uitgeverij Mets en Schilt vertalingen van boeken van de Duitse journalist en gelegenheidshistoricus Sebastian Haffner (pseudoniem voor Raimund Pretzel, 1907-1999). Zijn Het verhaal van een Duitser 1914-1933 is wellicht het bekendst, maar eigenlijk is ieder boek van Haffner een topper voor wie in de geschiedenis van Duitsland is geïnteresseerd. Zijn boeken tellen nooit meer dan 300 bladzijden (dikwijls eerder rond 200) en daarmee legt Haffner in heldere taal zijn kijk op een bepaald aspect van de Duitse geschiedenis bloot. De zeven doodzonden van Duitsland tijdens de Eerste Wereldoorlog en Kanttekeningen bij Hitler zijn het meest geniaal: weinig woorden, maar complete duiding. Daar houd ik van. Een korte maar heftige buikgriep kon ik met de nieuwste vertaling draaglijk maken: Van Bismarck tot Hitler. Duitsland 1871-1945. In dit laatste boek van Haffner (uit 1987) betoogt hij dat het Duitse Rijk reeds bij zijn ontstaan in 1871 gedoemd was te mislukken. De ongelukkige omvang en de geografische ligging maakten het rijk een misbaksel. Anders gezegd: het was te groot om geen bedreiging te vormen voor de andere grote mogendheden en die grensden bovendien aan alle kanten aan Duitsland. In tien hoofdstukken geeft Haffner in chronologische volgorde een beschrijving van de binnenlandse en buitenlandse politiek van Duitsland tussen 1870 en 1945, met nadruk op Bismarck, de Eerste Wereldoorlog, Weimar en Hitler. In feite is dit boek daarmee een kort overzichtswerk geworden. Haffner is een uitmuntend historicus. Vooruit kijken was niet zijn sterkste kant. Op de laatste bladzijde schrijft hij: ...een hereniging waarbij de twee Duitslanden zoals zijn nu zijn, samengesmolten kunnen worden tot een goed functionerende staat, kan men zich niet voorstellen, zelfs niet theoretisch. Drie jaar na verschijnen van dit boek was de hereniging een feit, en bestaat het Duitse Rijk in omvang en geografische ligging weer ongeveer zoals het voorheen bestond. Daarmee is de hoofdstelling van Haffner in dit boek door de tijd ingehaald, maar dat is dan ook de enige kanttekening bij dit wederom geweldige boek.