Profeet

Met deze Kanttekeningen van een rationele profeet voltooit uitgeverij Mets & Schilt een geweldige serie vertalingen van de werken van Sebastian Haffner (1909-1999) die de meest heldere historicus over de Duitse geschiedenis van de 20ste eeuw kan worden genoemd. De tien boeken die van hem nu zijn vertaald zijn in alle gevallen parels. Ik las jaren geleden (oktober 2002) als eerste Het verhaal van een Duitser en met deze Kanttekeningen heb ik al zijn boeken die zijn vertaald gelezen. Toch neem ik twee daarvan alsnog ter hand: van Het verhaal van een Duitser verscheen later een uitgebreidere editie, omdat er opeens zo'n 50 bladzijden manuscript opdoken. Van Jekyll & Hyde verscheen onlangs een eveneens nieuwe editie, met een lang interview met Haffner als extra. Goede redenen om beide boeken nog eens te lezen. Deze Kanttekeningen biedt een selectie van Haffners artikelen geschreven tussen eind jaren dertig en halverwege jaren zeventig. Althans, zo valt uit de wat gebrekkige datering bij de artikelen af te leiden. Want dat is het enige minpunt van deze uitgave: de bronvermelding is niet altijd even secuur. Soms wordt als bronvermelding een verzamelbundel gegeven en het jaar van verschijnen van die bundel, maar uit de inhoud van het artikel is duidelijk dat het al veel eerder geschreven is. Maar goed, die inhoud is bijna altijd erg goed. Haffner levert commentaar op actuele kwesties, meestal Duitse kwesties. Al in 1942, 1943 en 1944 schrijft hij in The Observer haarscherpe karakterschetsen van Himmler, Goebbels en Speer. Op 9 juli 1944 schrijft hij in hetzelfde tijdschrift: '...als Hitler zijn huidige politiek van doorvechten tot de laatste man volhoudt, zal de eenheid van Duitsland, die de afgelopen driekwart eeuw een beslissende rol heeft gespeeld voor het lot van Europa, verloren gaan. Het volgende hoofdstuk zou nieuw zijn voor Europa, zeker voor de Duitsers.' Vooruit, D-day was ruim een maand daarvoor, en ook waren de geallieerden al met elkaar in gesprek over de situatie na de oorlog, maar de oorlog zelf was nog op alle fronten in volle gang, Anne Frank zat nog ondergedoken, er moest nog een lange hongerwinter komen, en Haffner schrijft al over de deling van Duitsland. Hoe toepasselijk dan de titel van dit boek. Veel ruimte hierin ook voor de Duitse binnenlandse aangelegenheden na de oorlog, en tenslotte twee lange en goede stukken over het huwelijk en de oorlogsfilosofie van Mao. Een groots Haffner-boek, wederom.