01 juni 2009

Meer Neurenberg

Neurenberg-gesprekken. Nazi's en hun psychiater Leon Goldensohn bevat ruim dertig verslagen van de gesprekken die de Amerikaanse psychiater Leon Goldensohn met de meeste beklaagden en een aantal getuigen voerde, tijdens de eerste helft van 1946 toen het proces van Neurenberg in volle gang was. Goldensohn sprak met de meeste beklaagden en getuigen meerdere keren, en maakte tijdens die gesprekken nauwkeurig aantekeningen. Deze aantekeningen werden door Goldensohn verder niet meer gebruikt. Ook na zijn voortijdige dood in 1961 bleven de aantekeningen ongebruikt; pas in de jaren negentig ging zijn broer Eli ermee aan de gang, wat resulteerde in deze verzameling, die pas in 2004 voor het eerst het licht zag. Het is een uitermate belangwekkende bundel, want het werpt een schokkend beeld op de psyche van veel beklaagden en de getuigen. Deze getuigen waren veelal hooggeplaatste uitvoerders van het nazi-beleid. De meesten proberen hun schuld af te schuiven. Ofwel voerde men slechts uit wat van hogerhand bevolen werd, ofwel heeft men zelf nooit soldaten of joden vermoord (maar wel executies geleid: maar ik heb zelf niemand gedood...). Tussen de beklaagden en getuigen ook generaals, ministers uit het nazi-regime. In de meeste gevallen bepaald geen lieverdjes. Helaas sprak Goldensohn niet met Seyss-Inquart; dan hadden we stellig meer te weten gekomen over zijn kijk op de Nederlandse bezettingstijd. Het meest schokkend is het gespreksverslag van Rudolf Höss. Hij was enkele jaren kampcommandant van Auschwitz, en heeft dat kamp in opdracht van Himmler tot de moordfabriek uitgebouwd die het uiteindelijk was. Zijn formele antwoorden geven treffend inzicht hoe de hiërarchie in het nazi-rijk werkte. Bepaald geen vrolijk boek, maar wel één van de belangrijkste die ik tot nu toe over de tweede Wereldoorlog gelezen heb.
Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.