Beter weg dan later niet te vinden

De eerste aflevering van de Gerard Reve-biografie die drie delen gaat omvatten is een geweldig boek. Nop Maas schreef met Gerard Reve. Kroniek van een schuldig leven. De vroege jaren 1923-1962 een rijke biografie die je van begin tot eind in je greep houdt. Het is een uitermate gedetailleerd boek; Maas lijkt alles te hebben willen benoemen wat op de een of andere manier de kennis over het leven van Gerard Reve en zijn werk zou kunnen vergroten. Dat had een onoverzichtelijke opsomming van feiten kunnen opleveren, maar Maas maakte er een goedlopend, interessant verhaal van. Naast de inhoud wordt dat ook in de vorm ondersteund. In veel non-fictieuitgaven staan de voetnoten aan het einde van het hoofdstuk, of achterin de uitgave. Dat betekent dat je steeds moet omslaan wat niet bevorderlijk is voor het dóórlezen. De schrijver en de uitgever hebben hier echter de enige juiste en helaas zo zelden voorkomende keuze gemaakt de noten onderaan de bladzijde te plaatsen; dan kun je in een oogopslag de noten lezen en weer verder gaan met de hoofdtekst. Goed!
Zoals gezegd: het boek leest door de soepele stijl van Maas goed door, maar het is natuurlijk het onderwerp dat de show steelt. In grote lijnen wist ik natuurlijk wel al het een en ander van (de jeugd van) Gerard Reve, maar nu kom je alles te weten over zijn ouders, gezin, schooltijd, vrienden, de oorlog, de eerste relaties, het huwelijk met Hanny Michaelis, zijn eerste pennenvruchten, ingang in het literaire wereldje, baantjes, de ontluikende homoseksualiteit, verblijven in Engeland enzovoort. Opvallend is eigenlijk dat Reve in de periode die dit eerste deel omvat naast De avonden en Werther Nieland eigenlijk geen andere literaire werken van belang schreef. Vooral Reves beslissing om in het Engels te gaan schrijven was toch eigenlijk een (achteraf) te betreuren keuze; zelfs met Hanny Michaelis correspondeerde Reve in het Engels. Het was Willem Frederik Hermans die Reve duidelijk te verstaan gaf dat zijn Engels ondermaats was. Hermans legde hem de keuze voor: of weer in het Nederlands gaan schrijven, of definitief in Engeland of Amerika gaan wonen. Reve wilde het eerste niet, en door zijn huwelijk met Michaelis wilde hij ook het laatste niet. Er valt ook veel te lachen met dit boek. De droge Reve-humor kreeg hij van huis uit mee (ook Karel kon er wat van). En ja, de stijl van Reve is uniek. Maas citeert veel uit brieven (ook ongepubliceerde!), en ook dat zijn dikwijls prachtige teksten. Zo'n pil van 700 bladzijden lees je dan binnen twee weken uit!