30 augustus 2018

Stel dat...

Voor mijn verjaardag kreeg ik Leven na leven, een wat betreft opzet en structuur unieke roman. Ik had nog nooit van de Engelse schrijfster Kate Atkinson gehoord, maar ze behoort nu reeds tot mijn favoriete auteurs. Want dit is in vele opzichten werkelijk een grandioze roman. Het is au fond een prachtige Engelse roman waarin een familiekroniek gedurende de eerste helft van de twintigste eeuw centraal staat. Ofwel waarin het oude klassieke feodale Engeland door twee wereldoorlogen verscheurd en weggebombardeerd wordt. Maar waarin Atkinson tegelijkertijd een ogenschijnlijk eenvoudig literair experiment, maar in de uitwerking pijnlijk-treffende techniek toepast: het beschrijven van dezelfde situaties en handelingen, met een verschillende afloop. Toevalligheden, hoe logisch ook, zorgen voor volledig andere wendingen - dood en leven zijn zo nauw verwant. Je leest meerdere keren dezelfde situaties, maar toch ook steeds als nieuw. Werkelijk prachtig gedaan, en dat alles in een kalm tempo. Atkinson heeft die ruim 500 pagina's nodig om die bonte familie (dochter Ursula, haar uit elkaar groeiende ouders, die gekke tante en broers en zus), het rustieke plattelandsleven en de verwoestende bomardementen op Londen in 1940-1941 het volle pond te geven, maar het kon ook niet minder. Een meesterwerk.

27 augustus 2018

Oorlog

De Tweede Wereldoorlog blijft een bron van literaire inspiratie. De boekendief is een roman uit 2007, kende in de Nederlandse vertaling al ruim 35 drukken, en toch had ik er nog niet eerder van gehoord totdat ik het onlangs cadeau kreeg. Het is een door de Australische schrijver Markus Zusak (Oostenrijkse vader, Duitse moeder) breed opgezette roman waarin de Dood de verteller is, en dat zich afspeelt vlak voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog in een voorstad van München. Hoofdpersoon is het meisje Liesel dat door haar moeder wordt afgestaan - niet duidelijk is waarom, maar je kunt er je gedachten bij vormen. Liesel is aanvankelijk onderontwikkeld, maar leert zichzelf lezen en is gefascineerd door boeken. Enfin, de oorlog breekt uit, en Zusak beschrijft een fraai, invoelbaar beeld van het dagelijks leven aan de 'foute' kant van de oorlog. Dat vooral maakt deze roman zeer lezenswaardig; hierna volgt een roman aan de 'goede' andere kant, maar wat was eigenlijk het verschil? Korte hoofdtukken, perspectiefwisselingen, vloeiende beschrijvingen: het boek leest als een trein. Origineel en goed gedaan!

25 augustus 2018

Droom

Af en toe een erkend meesterwerk uit de wereldliteratuur: goed ter vergelijking en goed voor het aanzicht van de boekenkast. Via Murakami (zie hier) kwam ik op De grote Gatsby, in de jaren twintig van de vorige eeuw geschreven door F. Scott Fitzgerald, alom geprezen als één van de grootste Amerikaanse romans. Het is op zijn zachtst gezegd een eigenaardige roman, net 200 pagina's dik en vol schimmigheid en afstandelijke dialogen. Er wordt veel gesuggereerd, en daarom dwingt het boek je aandacht goed vast te houden. Je mist anders essentiële gebeurtenissen. Ik geef hier verder geen samenvatting - er is een gedegen wikipediapagina inclusief analyse over deze roman (zie hier). Intrigerend boek, ook al houd ik meer van meeslepender vertellingen.

19 augustus 2018

Donbass

Zijn vorig jaar verschenen Tsjaikovskistraat 40 is een enorm succes; iedereen schijnt het te lezen. Maar ik las op de literatuurblog Tzum een wat gematigde recensie over deze laatstre roman van Pieter Waterdrinker, terwijl in dezelfde bespreking werd verwezen naar het volgens de recensent wél indrukwekkende Poubelle. Enfin, dat dus maar eerst gekocht en gelezen, en het moet gezegd: het is een zeer lezenswaardige roman. Een zeer politieke, waarin de ramp met de MH17, het conflict in de Oekraïne en de wijze waarop het westen en het oosten daar anders tegenaan kijken centraal staan. Wessel Stols is de hoofdpersoon van deze roman, lid van het europarlement, columnist en schrijver in de dop. Zijn idealen brengen hem overal, maar vooral ook naar veel teleurstellingen en mislukkingen. Het duurt nogal wat pagina's voordat Stols in Rusland en Oekraïne terechtkomt, en dat is eigenlijk wat dit boek niet helemaal geslaagd maakt: het had een kwart korter gekund. Want uiteindelijk gaat het om Rusland, de Oekraïne, de beleving van het conflict aan beide zijden van het front en over de rol van de media daarin. De lange monologen van Poubelle zelf vormen de kern van het verhaal. Het gaat niet zozeer om wie gelijk heeft, of het recht aan zijn kant heeft staan, maar over hoe de gebeurtenissen geïnterpreteerd worden door overheden, straatvechters met commerciële belangen, media en de gewone burger. Het boek leest als een trein, dus ondanks die iets te overdadige garnering een zeer goede roman. Knap hoor, om zo snel na die MH17-ramp, de oorlog in het oostelijk deel van de Oekraïne en Ruslands annexatie van de Krim een roman te schrijven waarin die gebeurtenissen zo organisch centraal staan.

15 augustus 2018

Tegenstelling

Het was een tijdje uitverkocht, maar nu is er een herdruk verschenen van Het grote baggerboek, de in 2004 door Ilja Leonard Pfeijffer geschreven roman die blijkens de besprekingen op internet zowel geprezen als verguisd wordt. You love or hate it, een tussenweg lijkt er niet te bestaan. Ik heb me er kostelijk mee vermaakt, het is een verrukkelijk boekje vol tegenstellingen. Er zijn twee hoofdpersonen die ieder hun verhaal vertellen: de klinische psychiater die in bureaucratisch-wetenschappelijke taal de behandeling van zijn patiënt beschrijft, en dat van de patiënt zelf die in platvloerse spreektaal vol foutieve constructies over het uit de hand gelopen baggerproject in Kamelistan vertelt. Taalmasturbatie, pronken met eruditie, superieure vuilbekkerij: het zijn wat termen die je over dit boek leest. Dichterlijke vrijheid geldt zeker ook voor romanciers, en Pfeijffer heeft zich hier eventjes helemaal uitgeleefd. Het is zeker geen ultiem meesterwerk, maar wel een kostelijk kotsen-poep-pies-neuken-scheten-etcetera-verhaal vol foute volzinnen om je vingers bij af te likken.

14 augustus 2018

Raj orphan

Gelukkig pikken vrienden en vriendinnen boekentips op van tv en andere media die ik volledig mijd. En die geven ze dan soms aan mij door. Zo werd mij aangeraden Een onberispelijke man te lezen, in 2004 geschreven door Jane Gardam die toen al ver in de 70 was. Het werd pas ruim tien jaar later vertaald; ik las ergens dat de literair agent geen moeite nam het boek vertaald te krijgen omdat het thema te Engels zou zijn. Enfin, het is nu een soort van hit, en niet onterecht. De Engelse titel bleek touwens wel onvertaalbaar, vandaar de volledig eigen titel in het Nederlands. Old Filth is de bijnaam van de hoofdpersoon en staat voor: Failed In London, try Hong Kong. Edward Feathers was er een zeer gewaardeerd rechter, daarvoor topadvocaat en in deze roman wordt in korte hoofdstukken die in de tijd door de twintigste eeuw heenschieten de puzzel van zijn leven gelegd. Edward was een zogenaamde Raj Orphan, een (halve) wees uit het Britisch Empire die op jonge leeftijd naar het thuisland werd gestuurd om een keurige Engelse opvoeding en scholing te krijgen. Zowel het verleden (de kostschool, de Tweede Wereldoorlog) als het heden, waarin de bejaarde Edward Feathers na de dood van zijn vrouw nog iets van zijn leven probeert te maken, worden door Gardam tot een coherent geheel aaneengesmeed. Een bijzonder mooie roman! Gardam schreef nog twee vervolgdelen; die komen hier binnenkort zeker voorbij.

06 augustus 2018

Trommel

Van Günter Grass las ik nog niet zo veel. Meer dan tien jaar geleden zijn autobiografische roman De rokken van de ui (zie hier de leeslog), en enkele jaren eerder In krabbengang, maar daar bleef het bij. Nu dan eindelijk zijn meest beroemde boek De blikken trom over de kleine Oskar, die op driejarige leeftijd stopte met groeien en zich goedgemutst door de Duitse geschiedenis van na de Eerste Wereldoorlog heentrommelt. Ondanks de ironische toon van Oskars memoires is het een broeierig en zwaar boek, waarin het lot van de gewone mensen in de stad Danzig, op de grens van Duitsland en Polen, onlosmakelijk verbonden is met de politieke en oorlogsontwikkelingen. Het is geen eenvoudig boek. Oskar schrijft over zichzelf in de eerste en derde persoon, rijgt het ene verhaaltje aan het andere waarin vele familieleden, vrienden en kennissen de revue passeren, en er worden soms flinke sprongen in de tijd gemaakt. Het boek doet een flink beroep op je concentratie- en doorzettingsvermogen, maar dat is tegelijkertijd de kracht ervan. De Duitse geschiedenis blijft een onuitputtelijke inspiratiebron voor originele verhalen; deze van Günter Grass, zo kort na de Tweede Wereldoorlog geschreven, is daar een groots voorbeeld van.
Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.