Rijp

Ruim twee jaar geleden las ik het eerste deel van de verzamelde werrken van L.N. Tolstoj uit de Russische Bibliotheek van uitgeverij Van Oorschot. Zie hier de weblog erover. Nu de Verzamelde werken deel 2 waarin verhalen en novellen uit de periode 1863-1910. Dit deel bevat enkele onbetwiste meesterwerken waarvan je het lezen nooit meer vergeet. Zoals je soms bij een uitzicht of wolkenpartij je ogen niet gelooft of bij een bepaald muziekstuk je oren, zo had ik iets vergelijkbaars bij het lezen van De dood van Ivan Iljitsj. Het begint als een doorsnee-Russisch verhaal van een georganiseerd huwelijk, dat al snel een ongelukig huwelijk blijkt. Maar dan valt Iwan bij het ophangen van gordijnen van een trapje en begint zijn lichamelijke aftakeling. Hij heeft overduidelijk kanker, maar geen dokter die die diagnose stelt. De hoofdpersoon maakt alle mentale fasen door die een mens schijnt door te maken als het te vroege einde zich onherroepelijk aandient. Ik las na afloop op internet dat er medische opleidingen zijn die dit verhaal verplicht stellen aan studenten: alleen zo weten ze wat patiënten psychisch doorstaan wanneer hun lichaam het langzaamaan begeeft. En Tolstoj schreef dit rond 1885! Onwaarschijnlijk en onbegrijpelijk goede literatuur. De Kreutzersonate en Hadzji Moerat zijn eveneens grandioos; totaal verschillend van aard maar wat een kracht en finesse spat er van de pagina's. In zijn laatste jaren - hij overleed in 1910 en maakte dus de (mislukte) eerste revolutiepoging in 1905 mee - schrijft hij verhalen die het standsverschil, de armoede en de noodzaak tot opstand en politieke hervormingen in zich dragen. Ik heb weinig óver Tolstoj gelezen, maar van alle grote schrijvende Russen is hij toch wel de meest geëngageerde. Ik heb nog lang niet alles van hem gelezen, dus lucky me!