Goelag

In de posts hiervoor schreef ik dat ik van collega's drie boeken cadeau kreeg. Twee ervan beschreef ik reeds, en nu de derde en laatste, eveneens een boek waar ik nog niet van had gehoord, maar dat gelezen dient te worden. In Zulajka opent haar ogen beschrijft de Russische schrijfster Guzel Jachina een uit haar eigen familie opgediept verhaal van een koelakkenfamilie die rond 1930 door een verordening van Stalin met vele andere families wordt onteigend, deels vermoord en voor de rest op transport naar Siberië wordt gesteld. Na vele maanden wordt de door alle ontberingen flink uitgedunde groep in de 'middle of nowhere' aan zijn lot overgelaten. Jachina maakt er uiteindelijk een hoopvol eindigend verhaal van, maar tussen de regels door is het leed niet te beschrijven. Met dit boek probeerde ze een stem te geven aan de nog ontelbare onuitgesproken familiegeschiedenissen waar Rusland vol mee is. Als er ergens een land is met een onverwerkt verleden... Een rijk boek!

Geld

Van zowel Joseph Roth en Stefan Zweig las ik twee boeken. Radetzkymars (zie hier) en Hotel Savoy (hier) van Roth en De wereld van gisteren (hier) en Schaaknovelle (hier) van Zweig. Essentiële boeken. En nu verscheen opeens een ruim 400-pagina's dikke privé-domein met hun briefwisseling! Elke vriendschap met mij is verderfelijk. Brieven 1927-1938 is een weemoedig stemmende bundel brieven van vooral Joseph Roth aan Stefan Zweig. Zweig was een secure, nette man; Roth een rommelaar - vandaar dat de brieven van Roth bewaard gebleven zijn, en die van Zweig grotendeels verloren gingen. Beiden waren jood, publiceerden en verdienden veel in Duitsland, en raakten dat opeens kwijt toen Hitler in 1933 de macht overnam. Zweig bleef nog een poosje in Oostenrijk, en dacht dat het allemaal wel mee zou vallen. Roth zat vooral in Parijs en zag al meteen dat het fout zou lopen. Roth klaagt vooral over zijn geldzorgen - hij onderhield meerdere mensen en was alcoholicus. Zweig zag in Roth een gelijkgestemde, voorzag hem van geld, maar vertelde hem uiteindelijk ook de waarheid omtrent zijn destructieve gedrag. Prachtige brieven, vol vriendschap en eerlijkheid. En dat aan de vooravond van de holocaust die beiden ontkwamen, maar ook niet overleefden.
Op het omslag de enige foto die van beide giganten samen is gemaakt - in 1936 op een terras in Oostende.

Toerisme

Het nieuwe leesjaar verrukkelijk begonnen met Grand Hotel Europa, de nieuwste roman van Ilja Leonard Pfeijffer. Sinds het in december j.l. verscheen staat het bovenaan de bestsellerlijst - niet minder dan terecht. In de vele recensies die je op internet over dit boek kunt vinden, schieten de superlatieven tekort. En ja, ook die zijn terecht. Pfeijffer leverde een barokke roman af, dat overloopt van inzichten, drama, humor en waarschuwingen. Dit is niet de plek om die allemaal te duiden; daarvoor is het boek te rijk en ook: te weelderig. Soms is de eenvoud van uitdrukking uiterst kunstzinnig en verheven, maar ik denk dat er nooit eerder zo'n uit zijn oevers tredende roman in het Nederlandse taalgebied is geschreven. En hoe lekker om zoiets te lezen! Geen roman is allesomvattend, maar Pfeijffer typeert de huidige tijdgeest redelijk geslaagd met dit bonte 'spektakelstuk' (zoals een recensent dit boek typeerde). Het boek bevat vele verrukkelijke scènes, zoals de dobberende Chinezen in Giethoorn, het gesprek met de Amsterdamse gemeenteambtenaar en de onthulling van de Swarovski-verlichting in de lobby van het hotel. Het boek is bepaald geen pageturner, juist omdat er op bijkans iedere pagina zoveel krachtigs staat. Het tekent de grootsheid van deze roman!