Bluf

Na zijn bejubelde 14 juli (zie hier) tegelijkertijd met de Wolkers-biografie ook de eerder verschenen roman van Éric Vuillard gelezen. De orde van de dag is bijkans nog overtuigender dan 14 juli. Twee momenten tijdens de vooroorlogse nazi-tijd staan centraal: een bijeenkomst in februari 1933 van 24 Duitse groot-industriëlen waar Göring en Hitler financiële steun afdwongen, en de dag van de annexatie van Oostenrijk door Duitsland, maart 1938. Ogenschijnlijk hadden deze twee gebeurtenissen niets met elkaar te maken, maar Vuillard koppelt ze aan elkaar door duidelijk te maken wat de nazi's de tegenstand hielp overwinnen: grootspraak, bluf, een grote bek. Iedereen kan wel denken dat het niet klopt, en door te zwijgen hopen dat de storm wel zal overwaaien, maar een grote bek en bluf overwint heel veel. Door op de juiste momenten 'nee' te zeggen hadden vele miljoenen levens gered kunnen worden. Dat is de harde boodschap van dit geweldige boek - Vuillard had minder dan 150 pagina's nodig voor deze harde boodschap, die dezer dagen nog flink ter harte genomen mag worden.

Basaal

Pas toen ik met deze net aangeschafte biografie van Jan Wolkers naar huis fietste, werd mij de toevalligheid gewaar. Ik kocht dit boek bij boekhandel Van Rossum in de Beethovenstraat in Amsterdam-Zuid, gevestigd in een modern winkelpand tussen de Apollolaan en de Gerrit van der Veenstraat. Voorheen zat de boekhandel er schuin tegenover in een houten barak op een soort van inham/pleintje halverwege de Beethovenstraat waar nu bankjes staan. En het was vlak bij die plek waar ik voor de eerste en laatste keer Jan Wolkers zag, ergens eind 1989/begin 1990. Ik woonde toen nabij het Olympiaplein (mijn eerste adres in Amsterdam) en fietste talloze malen via de Beethovenstraat richting stad en terug. En in die Beethovenstraat stapte voor mijn neus opeens Jan Wolkers uit zijn 'hemelblauwe Volvo', samen met de twee jongens Bob en Tom - die waren toen een jaar of 8. Ik las Wolkers al sinds mijn 15e, en vond hem van de 'grote hoeveel-ook' de meest aansprekende. Ik stopte ermee rond mijn 25ste, sindsdien dus nooit meer iets van hem gelezen. De in 2017 verschenen biografie Het litteken van de dood. De biografie van Jan Wolkers stond sinds het verschijnen op mijn lijstje, en de ruim 1000 pagina's lezen als een trein. Onno Blom is Wolkers-adept, en werd door Wolkers zelf aangewezen als zijn biograaf. Nadeel: te dichtbij en te weinig objectief. Voordeel: alle hulp van weduwe Karina en toegang tot alle bronnen - het huis op Texel barst ervan. Het boek rammelt aan veel kanten: te gedetailleerd, teveel en-toen-en-toen, en ogenschijnlijk een ordening van Wolkers-citaten. Maar hoezeer dit alles gaandeweg ook begint te ergeren: je krijgt wel een perfect beeld wat voor mens Wolkers was. Een harde werker, getekend door zijn jeugd, de oorlog, en door de dood van zijn oudste broer en van zijn dochtertje. Zijn libido, werklust en bewondering voor het schone waren grandioos. Een prachtmens dus; ik ga hem herlezen.

Bestorming

Een korte maar laaiend enthousiaste bespreking in Het Parool spoorde me aan het nieuwste boek van Éric Vuillard te kopen, over dé dag van de Franse Revolutie: 14 juli 1789. Het is een in 190 bladzijden geconcentreerde reconstructie van de aanloop naar en vooral van de gebeurtenissen die dag zelf. Die paar hoofdstukjes over de voedingsbodem doen je die uitbarsting van woede, geweld en vrijheidsdrang volledig begrijpen. Je zou eraan meedoen als je in de buurt was, zo beschrijft Vuillard het. Die Bastille moest en zou vallen, en Vuillard schrijft geen woord teveel (maar vanuit een prachtig wisselend perspectief) om die impuls van volkswoede gestalte te geven. Enfin, zo werkt revolutie!