31 maart 2021

Achterhoek

In mijn overlevingsdoos met boeken die met de auto meeging naar mijn tijdelijke verblijf in Portugal stopte ik twee boeken van Jeroen Brouwers die ik in 2003 van allerliefste collega's cadeau kreeg en toen meteen las, en sindsdien direct hoog op mijn lijst van te herlezen boeken stonden. Nu dan het eerste boek: Kroniek van een karakter Deel 1 - 1976-1981 - De Achterhoek. Ik las die 400 pagina's toen in drie dagen, nu in drie weken, maar het genot was er geen spat minder om. Ik was in 2003 net begonnen om zoveel mogelijk van Brouwers te lezen, en de twee delen Kroniek van een karakter (hoe moeilijk antiquarisch toen al verkrijgbaar) waren noodzakelijk daarbij. Sindsdien las ik nog zeker een meter Brouwers, en met die bagage lees je dit eerste deel met nog meer genoegen. Hij schrijft dezer jaren de romans Zonsondergangen boven zee en Bezonken rood en legt de basis voor De laatste deur, Winterlicht en het boek over Hélène Swarth, boeken die ik alle eveneens met groot genoegen las. Nu weet ik pas de achtergrond van die peren uit Winterlicht! De meeste brieven zijn gericht aan Tom van Deel en Jaap Goedegebuure. Maar ook aan Maarten 't Hart, Angèle Manteau en Walter van den Broeck. Ik gaf ooit eens een handje aan 't Hart en Goedegebuure - ik ben er eentje verwijderd van Brouwers! In de Inleiding schrijft Brouwers over hoe de brieven zijn gepubliceerd, en dat hij het genre (brievenboeken) eigenlijk verafschuwt. Het vervolg bewijst het tegendeel. Ik gun Brouwers het eeuwige leven, maar de wetenschap dat hij tienduizenden brieven moet hebben geschreven en dat die nooit gebundeld zullen worden, vind ik een onuitstaanbare gedachte. Maar goed, dit eerste deel Kroniek van een karakter biedt de lezer het verrukkelijkste wat je in het Nederlands kunt lezen. Citeren doet afbreuk aan de context en het bouwwerk in dit boek. maar je lacht je tranen om de taalvariatie, rijker dan in welk brievenboek ook. Kan een cadeau ooit rijker zijn? Het tweede deel laat ik even liggen; op mijn leeftijd moet je het ultieme genot spreiden. Maar het volgt spoedig. De rest van Brouwers komt hopelijk spoedig uit de opslag naar Portugal - ik ga die ruime meter stellig ook herlezen. Maar eerst dat tweede deel van deze grandioze brievenbundel. 

23 maart 2021

Zang

Ik sprak met de eigenaars van mijn huurhuis in Portugal over boeken, lezen en klassieke muziek en werd me vervolgens een roman aanbevolen/opgedrongen van Ann Patchett, een mij onbekende Amerikaanse schrijfster die in Bel Canto een operazangeres centraal stelt. Deze eigenaars ontmoetten deze schrijfster eens tijdens een boottocht; enfin, ik kreeg het boek te leen, een door de schrijfster gesigneerd exemplaar. Ik lees zelden boeken in het Engels, maar nu ik permanent in het buitenland woon moet ik me maar over taalbarrières heenzetten, te beginnen met het Engels uiteraard. Een boeiend verhaal: een rijke Japanner op zakenreis in een onbenoemd Zuid-Amerikaans land geeft een party in de ambtswoning van de vice-president, waar zijn favoriete sopraan een paar liederen ten gehore brengt. Die sopraan is de absolute nummer 1 van de wereld, en was toevallig in de buurt. Tijdens de party bestormen guerrila's de ambtswoning en nemen iedereen in gijzeling. Alle vrouwen worden vrijgelaten, met uitzondering van de sopraan, en daarna volgt een wekenlange patstelling. Er vindt langzaamaan toenadering tussen de gijzelnemers en gijzelaars plaats, en dat is het sterke van deze roman: de subtiele verandering in de verhouding tussen de gijzelnemers en gijzelaars, maar ook tussen de vormelijke Japanner en zijn vertaler en de sopraan en anderen. Het is nergens spannend omtrent de afloop, maar daar gaat het in deze roman niet om. De afloop is desalniettemin een koude douche. Geen meesterwerk, maar wel een apart en boeiende roman, misschien iets te Amerikaans-eendimensionaal, maar alleszins het lezen waard.

16 maart 2021

(Geen) spijt

Na drie boeken over geld, reizen en wijn (hier en hier de weblogs erover) een andere bestseller van de Nijmeegse hoogleraar psychologie Ab Dijksterhuis. Hij heeft er ruim 300 pagina's voor nodig om de kern van geluk te beschrijven. Op naar geluk. De psychologie van een fijn leven heeft naar mijn idee teveel woorden nodig om die kern te beschrijven: je hebt zelden of nooit spijt van wat je doet, maar veel vaker of altijd van wat je niet doet (of niet hebt gedaan). Die kern kende ik al cq was ik zelf al achter gekomen, maar veel dieper gaat dit boek eigenlijk niet. Dijksterhuis strooit met onderzoeken die vanalles aantonen of ontkrachten, maar veelal betreffen het open deuren. Misschien ben ik te verlicht en zijn er velen die door dit boek hun ogen geopend hebben: ik gun het boek zijn succes. Maar in tegenstelling tot Dijkserhuis' boeken over geld, reizen en wijn las ik dit boek met moeite uit. 

13 maart 2021

Val


De drie eerdere romans, alsook zijn naam, waren me ontgaan, maar het in november j.l. verschenen Wildevrouw kreeg de nodige publiciteit die me de naam van Jeroen Olyslaegers in een uithoek van mijn geheugen deed postvatten. Daar had het nog steeds gezeten ware het niet dat ik vlak voor mijn migratie naar Portugal het boek cadeau kreeg van een Vlaamse vriend. Wij werkten ooit bij een Vlaamse uitgeverij die de naam draagt van een bekende drukker tijdens de tweede helft van de zestiende eeuw (het bedrijf van die drukker bleef overigens voortbestaan tot in de negentiende eeuw, waarna het een museum werd dat ik ooit als puber tijdens een schoolreis bezocht; het was mijn eerste kennismaking met letterbakken en loden zetsel). Plantijn komt zelf niet in deze roman voor, maar het speelt wel tijdens de jaren voorafgaand aan wat we in de geschiedenisles leerden als de val van Antwerpen (1585), maar wat eigenlijk het beleg van Antwerpen was, en dat beleg was ook weer een gevolg van langdurig religieuze twisten en strijd om heerschappij, vrijheid, onafhankelijkheid; enfin: onderdeel van de Tachtigjarige Oorlog. Olyslaegers beschrijft vanuit de ik-figuur Beer (herbergier te Antwerpen, gevlucht naar Amsterdam en daar zijn herinneringen optekenend) een turbulente tijd ruim een decennium voorafgaande aan dat beleg, maar je voelt dat dat beleg en de val eraan zitten te komen. Beer verliest drie vrouwen aan geboorten, waarvan alleen bij de laatste het kind overleeft, en zijn schuldgevoel, vadergevoelens, hang naar onafhankelijkheid en overlevingsdrang maken hem een ideale eigenaar van een herberg waar het vrijheidsdenken welkom is. Vaste gast is onder andere Abraham Ortelius, kaartenmaker en naamgever van de straat in Amsterdam-Bos en Lommer waarin ik drie jaar heb gewoond. Olyslaegers schrijft in een archaïsche stijl, die weliswaar niet altijd even vloeiend leest maar je wel het gevoel geeft dat je daadwerkelijk in die zestiende eeuw bent. Een strenge winter voelt ook als uiterst lang, en de martelingen voorafgaande aan het ophangen van een tweetal overvallers voel je in lijf en leden. Olyslaegers biedt je eerder een tijdsbeeld dan een verhaal met een plot, maar dat doet hij uiterst weelderig: een unieke historische roman!

07 maart 2021

Thuis

Het blijkt alweer ruim zes jaar geleden dat ik de eerste uitgave kocht van wat later een serie bleek te gaan worden. Carmiggelt gedundrukt bevatte een selectie Kronkels, fraai uitgegeven door Van Oorschot, zie hier de weblog. Er volgden andere schrijvers die ik al min of meer in Verzameld Werk in de kast heb staan of die ik even niet zo interessant vond/vind, maar nu Gerrit Komrij ook gedundrukt is kon ik de aanschaf niet laten. De ultieme vergaarbak is een fraaie bundel proza en poëzie die je doet schateren en soms ook vol onbegrip doorleest. Met zijn gedichten heb ik niet zoveel, en sommige prozastukken snap ik domweg niet, of doen me niets. Maar het merendeel van die prozastukken is grandioos, enorm goed geschreven en dikwijls uiterst vermakelijk. Ik schaterde soms de kalk van de muren, hier in mijn nieuwe tijdelijke huisje in Portugal. Voldoende stof om te citeren, maar koop en lees het boekje eigenlijk zo snel mogelijk zelf. Ik heb een haat-liefdeverhouding met dit soort verzamelbundels: ze bieden goede waar, maar ik weiger me ook neer te leggen bij de beperkte keuze van de samensteller(s). Publicatie van een Verzameld Werk zou ik zeer toejuichen en ook geheel lezen. Bepaald geen straf om dan af en toe iets te herlezen wat je al in deze verzamelbundel hebt gelezen.

Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.