Trás-os-Montes

Gerrit Komrij verhuisde in 1984 van Amsterdam naar Portugal, en huurde daar een groot landhuis in Alvites, een dorpje in de afgelegen noordoostelijke regio van Portugal Trás-os-Montes. Dat bleek geen succes; Komrij en zijn man Charles Hofman werden er uiteindelijk weggepest en ze vluchtten na vier jaar halsoverkop naar een andere streek. Uit de na Komrij's dood samengestelde bundel Brieven uit Alvites krijg je een aardig beeld van die vier jaar (zie hier de weblog). Vanwege 'Portugal' las ik de afgelopen twee jaar meerdere boeken van Komrij (zie de auteursindex - link rechts hiernaast), maar nog niet de roman waarvan ik dacht dat het zijn meest bekende en beste was: Over de bergen. Toen ik het boek uit had las ik op internet wat recensies, en die waren nagenoeg allemaal zeer negatief. Het zij zo, ik heb erg genoten van dit boek. Een begin-veertiger verruilt het stadse bestaan in Lissabon voor een geïsoleerd leven in een landhuis dat aan hem en zijn broers en zusters door een overleden tante is nagelaten. Een stichting geleid door de dorpspastoor mag nog een aantal jaren 'vruchtgebruiken' van wat het landgoed opbrengt, maar de hoofdpersoon kan er wel al gaan wonen. Aanvankelijk wordt hij warm onthaald. Maar zodra hij zich in het testament van tante gaat verdiepen en ziet hoe daarmee de hand wordt gelicht, slaat de stemming om. Een geweigerd huwelijksaanzoek doet de rest. Dit boeiende proces wordt door Komrij uiterst subtiel en gedetailleerd beschreven. In de eerste helft van het boek is er eigenlijk niets aan de hand, maar de ragfijne beschrijvingen van het huis, de schilderijen, het meubilair, de omgeving en de omgang met (notabele) dorpsbewoners leggen een prachtige basis voor het drama dat zich daarna ontvouwt. Proust of Couperus zouden misschien een nóg fijner en noodlottiger verhaal geschreven hebben, maar ik heb Over de bergen (in het Portugees: trás-os-montes) met groot genoegen gelezen.