30 april 2012

Klein beginnen

Het boekenweekgeschenk Heldere hemel van Tom Lanoye was dit jaar zeer geslaagd (zie hier de weblog daarvan). Nu dan een begin van mijn voornemen om meer van Lanoye te lezen. Met Een slagerszoon met een brilletje debuteerde hij in 1985; het is een fraaie bundel met vier lange verhalen die min of meer een autobiografisch karakter hebben. Lanoye schrijft onderhoudend; ik las het boekje binnen 24 uur uit. Geen meesterwerk, maar wel een aardig begin. Meer volgt!

Schaakmat

Ik schaak al jaren via een website met spelers waar dan ook ter wereld. Ik heb er inmiddels al duizenden partijen opzitten; iedere dag een zet tegen een twintigtal spelers. Ik ben geenszins een grootmeester, maar ik vind het een intrigerend spel. Schaaknovelle van Stefan Zweig analyseert op fraaie wijze de eigenschappen van het schaken, en laat zien wat het spel met iemand kan doen die aan schaakvergiftiging lijdt. Het is een meesterlijke novelle, perfect gedoseerd en treffend geschreven. Zeer boeiende gedachte: iemand zit in opsluiting en speelt schaak tegen zichzelf. Hij verdeelt zich in een Wit-ik en een Zwart-ik die ieder de tegenstander vijf zetten tracht te doorzien... 

28 april 2012

Vader en kinderen

Met Bonita Avenue zette Peter Buwalda zich in één klap op de literaire kaart van Nederland, net zoals Tommy Wieringa dat met Joe Speedboot deed. Wieringa had toen al eerder boeken gepubliceerd, Buwalda was (en is) debutant. Bonita Avenue is inderdaad een erg goed geschreven en meeslepende roman, omspant het eerste decennium van de 21ste eeuw en barst van de energie. Er zijn meerdere hoofdpersonen die allemaal hun eigen verhaallijn hebben; door die verhaallijnen in brokjes aan te bieden en door het gebruik van flashbacks vertelt Buwalda stukje bij beetje wat er zich allemaal heeft afgespeeld met de familie Sigerius. Desondanks heeft het verhaal vaart. Buwalda maakte van zijn hoofdpersonen krachtige, zelfbewuste mensen, ook al begaan ze soms flinke misstappen. Buwalda weet waar hij over schrijft (o.k. vooruit: de snelweg A1 gaat niet langs Zwolle, en dat de Nederlandse en Belgische zieleknijpers van Aaron respectievelijk Haitink – ‘dirigente van zijn herstel’ – en Herreweghe heten is een beetje te erudiet). Het leest allemaal als een trein, het is een verslavend boek. Een meesterwerk is Bonita Avenue echter niet, zoals de omhooggevallen opiniemaker, presentator van DWDD, met zijn uitspraak op het omslag de koper wil doen geloven. Daarvoor is het boek soms te breedsprakig (veel scènes doen er niet echt toe) en zijn er nogal wat open eindjes; de cirkel wordt niet gesloten. Dat neemt niet weg dat Buwalda een begenadigd schrijver is. Ik las in een interview dat hij gedetailleerd te werk gaat; voor een volgende roman trekt hij weer meerdere jaren uit. Dat is een veelbelovend uitgangspunt.

14 april 2012

Duistere decennia

Jaap Scholten was mij volledig onbekend. Zijn Kameraad baron kreeg ik vorige week van een vriendin cadeau; ik las het in enkele dagen uit. Het behandelt de eliminatie van de aristocratie van Roemenië en (deels ook) Hongarije door de communistische regimes die vanaf de Tweede Wereldoorlog tot 1989 beide landen aan een meedogenloze terreur onderwierpen. Scholten concentreert zich op Transsylvanië, maar neemt ook de Hongaarse aristocratie mee die voor de oprukkende Russen uit deels ook vanuit Transsylvanië in Hongarije een veilig heenkomen hoopte te vinden. In Roemenië werden in 1949 alle families van adel in één nacht van hun bed gelicht en gedeporteerd. De mannen kwamen dikwijls in werkkampen of gevangenissen terecht; vrouwen en kinderen werden ondergebracht in kelders en mochten de nieuwe stad waar ze moesten wonen niet verlaten. Scholten sprak vele slachtoffers of hun nazaten, en beschrijft vanuit hun levensverhalen in drie delen de voorbije wereld van de aristocratie van voor de Tweede Wereldoorlog, de communistische jaren van terreur en onderdrukking, en de wankele poging van enkelen die na de val van het communisme de oorspronkelijke draad weer probeerden op te pakken. Een helemaal consistent boek levert dat niet op. De persoonlijke verhalen zijn soms teveel van hetzelfde, en de persoonlijke impressies van het landschap doen er eigenlijk niet veel toe. Ogenschijnlijk heeft dit boek overeenkomsten met de journalistieke en toch ook persoonlijk gekleurde werkwijze van Frank Westerman, maar die construeerde zijn verhalen toch overtuigender en krachtiger. Desalniettemin levert dit boek een fraai inzicht in weinig vrolijk stemmende gebeurtenissen. En deze geschiedenis verdient het om gekend te worden!

Web

En nog maar een roman van Paul Auster. In zijn meest recente Sunset Park uit 2010 weeft hij een fraai web van allerlei familie- en vriendschapsrelaties, met de wat eigenzinnige Miles als centrale figuur. In zijn jeugd hebben enkele heftige gebeurtenissen zijn karakter gevormd (niet: misvormd). Het boek biedt aanvankelijk de historische achtergronden en, na een zevental jaren van afzondering, – in het heden – het herstel van het contact met zijn familie en vrienden. Daar zitten allerlei bonte soorten figuren tussen, die echter allemaal een min of meer herkenbare of begrijpelijke positie innemen. Een meesterwerk is dit boek niet, maar ik had enkele fijne verstilde leesuren. Auster schrijft gedetailleerd, betrokken, de zinnen doen ertoe. En daar houd ik erg van.
Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.