Moord

Het is alweer een tijd terug dat ik een deel las uit de Russische Bibliotheek van uitgeverij Van Oorschot. Ik heb inmiddels ruim een meter van die boeken gelezen maar er is nog veel te ontdekken. Van Fjodor Dostojevski las ik ooit, nog voordat ik in 2006 deze weblog begon, De gebroeders Karamazov, en daarna nooit meer iets van hem. Nu dan Misdaad en straf, in de moderne vertaling van Hans Boland. Dat moet er meteen bij gezegd, want daar is nogal het nodige over gezegd en geschreven, omdat Boland eigentijdse Nederlandse uitdrukkingen gebruikt die Dostojevski niet zo gekend kan hebben. Maar zonder op die details in te gaan: het boek leest als een trein, het Nederlands is vloeiend zoals weinig Nederlandstalige schrijvers schrijven. En voor de rest: het is een thriller (de eerste ooit, volgens sommigen) waarin treurnis en humor voortdurend stuivertje wisselen. De hoofdpersoon Raskolnikov wordt omringd door een bonte stoet kleurrijke figuren die allen een verhaal te vertellen hebben. Tja, dan kom je vanzelf op ruim 600 pagina's. In de epiloog concentreert Dostojevski zich tot de essentie, en daarin staan alinea's om in te lijsten. Ik weet niet of ik Misdaad en straf een meesterwerk vind, maar het is wel een boek dat je gelezen moet hebben. Ik heb me er drie weken enorm mee vermaakt.

Opnieuw

In augustus herlas ik Bezonken rood van Jeroen Brouwers, een roman die ik rond mijn twintigste las en pas nu opnieuw (zie hier de weblog). Zo zijn er nog veel meer boeken die om herlezing vragen: toentertijd stonden ze in het middelpunt van de (of mijn) belangstelling, golden als het beste van de betreffende schrijver, maar hoe houden ze na 30 jaar stand? Ook: ik las ze toe ik rond de twintig was, soms zelfs eerder, als middelbare scholier, daarna nooit meer. Kon ik toen die boeken überhaupt op waarde schatten? Enfin, ik ga de komende tijd mijn boekenkast opnieuw ontdekken. Na Bezonken rood nu Een vlucht regenwulpen van Maarten 't Hart. Ik las het in 1982 toen ik anderhalve maand bij mijn oom en tante woonde; zij hadden een exemplaar in hun kast staan. Ik heb een uitgave uit De grote lijsters-serie van Wolters Noordhoff uit 1990, maar ik las dat exemplaar nooit, tot nu. En ja, ook deze doorbraak van Maarten 't Hart is alleszins de moeite van het (her)lezen waard. Typisch 't Hart: autobiografisch, heden en verleden vervlechtend, soms wat onbeholpen geschreven maar altijd oprecht uit het hart. En vol prachtige passages die je uit duizenden herkent, ook al heb je ze zelf niet meegemaakt. Ik zag ooit ook de verfilming, en bij vlagen kwamen passages daarvan tijdens het lezen in mijn herinnering, maar het boek is zoals bijna altijd sterker dan de verfilming ervan. Dat Maarten 't Hart nog niet de PC Hooftprijs is toegekend is een grof schandaal; hij is een schrijver die sinds eind jaren zeventig een constante stroom aan verrukkelijke boeken schreef. Ik ga zeker nog meer van zijn eerdere boeken herlezen, maar ook andere oude bekenden komen hier te zijner tijd voorbij. 

Kloten

Ruim anderhalf jaar geleden las ik de roman Wildevrouw van de Vlaming Jeroen Olyslaegers, een historische roman in boeiend-archaïsche taal geschreven (zie hier de weblog). Allerwegen werd zijn eerdere roman Wil hoog aangeschreven; ik las het onlangs. Interessant: eerder dit jaar las ik De draaischijf, de jongste roman van Tom Lanoye, over de bezettingsjaren '40-'44 in Antwerpen (deels ook in Den Haag). Lanoye wilde een krachtige oorlogsroman schrijven waar er in de Vlaamse literatuur in tegenstelling tot de Nederlandse niet veel van zijn. Hoe goed dat boek ook is (zie hier de weblog), al zes jaar eerder verscheen Wil van Jeroen Olyslaegers, waarmee De draaischijf opvallend veel gelijkenissen vertoont (of beter: De draaischijf vertoont veel gelijkenissen met Wil). In beide boeken is een artistiek ik-persoon aan het woord die op late leeftijd terugkijkt naar de oorlogsjaren in Antwerpen. En beiden stellen zich moreel-ambigu op: een beetje meeheulend, en een beetje in het verzet. Wil is sterker dan De draaischijf, minder breedsprakig, kernachtiger en ook meeslepender. Het viel me tijdens het lezen op dat Olyslaegers veel Vlaamse uitdrukkingen met 'kloten' hanteert. Nadat ik het boek gelezen had en op internet wat over het boek opzocht, zag ik een Youtube waarin Olyslaegers de hoofdpersoon eveneens met een Vlaamse uitdrukking typeert: als een tweezak, iemand die niet kon kiezen tussen meeheulen en zich verzetten. Prachtig uitgewerkt in deze roman!