Biograaf

Godfried Bomans stond in zijn jongere jaren in nauw contact met Lodewijk van Deyssel, de oude Tachtiger, eveneens woonachtig te Haarlem. Zie hier een heerlijke anekdote door Bomans over hun schaakpartijen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog legde de late tiener Harry G.M. Prick uit Vaals contact met Van Deyssel, en uit hun briefwisseling volgde een eerste bezoek enzovoort enzovoort. Later benoemde Van Deyssel de jonge Prick tot zijn officiële biograaf. Prick werd conservator bij het Letterkundig Museum in Den Haag, maar zijn levensroeping werd het schrijven van een meer dan vuistdikke tweedelige biografie van Van Deyssel. Ik kocht die twee delen onlangs, alsook wat Deysseliana, waaronder het dunne Herinneringen aan Lodewijk van Deyssel. Het is een onleesbaar langdradig geschreven boekje. Vreemd, want de luttele fragmenten die ik las in die tweedelige biografie zijn uiterst grappig en boeiend. In dit boekje vertelt Prick over hoe het contact met Van Deyssel tot stand kwam. Ooit nodigde mijn leraar Nederlands (zie hier) aan het Bernardinuscollege in Heerlen Harry G.M. Prick uit voor een vertelavond over Van Deyssel. Het was ergens in 1981/1982. Ik kan me die avond nog levendig herinneren, we hingen aan zijn lippen, een gedenkwaardige avond. Meer volgt wanneer ik hier die biografieën of wat Deysseliana bespreek. 

Filosofie

Ik las achter elkaar twee boeken van de Amerikaanse psychiater Irvin D. Yalom, die met zijn romans waarin bekende filosofen centraal staan groot succes heeft. In beide romans twee verhaallijnen, waarvan eentje over de betreffende filosoof, en de ander over het (relatieve) heden en waarin de waarde van de filosoof wordt uitgewerkt. Ik las allereerst Het raadsel Spinoza waarin de Amsterdamse filosoof Baruch de Spinoza (1632-1677) in zijn eigen verhaallijn handelend en sprekend wordt opgevoerd, en dat een aardig beeld geeft van zijn denkwijzen die de Joodse gemeenschap veel te ver gingen en die tot zijn excommunicatie (Cherem) leidden. In de andere verhaallijn staat nazi-ideoloog Alfred Rosenberg centraal, die alles wat Joods was per definitie minderwaardig vond, maar desondanks geïntrigeerd was door Spinoza. Een boeiend boek dat ik in sneltreinvaart uitlas.
Daarna las ik De Schopenhauerkuur waarin Yalom een zakelijk geschreven biografie van de Duitse pessimistische filosoof Arthur Schopenhauer (1788-1860) koppelt aan de beschrijving van een lange serie (psychische) groepssessies waarin een van de deelnemers volledig in de ban is van Schopenhauer. Hoewel ik ook dit boek in een vloek en een zucht uitlas, vond ik dit minder geslaagd: de verslagen van de groepssessies vond ik veel te langdradig, en niet altijd nuttige bouwstenen in het geheel. Yalom heeft nog een andere roman geschreven, rondom Nietzsche, en dat wil ik ook wel lezen; je krijgt in een aantrekkelijke vorm toch een aardig beeld van een bekende filosoof.

Meer evenwicht

Ik besprak in februari vorig jaar het Geheim Dagboek 1981-1982 van Hans Warren dat ik nog in Amsterdam las - dat was dus begin 2021 (zie hier de weblog). Ik woon alweer ruim anderhalf jaar in Portugal en meer dan een jaar in het geweldige huis dat ik hier kocht. Ik lees meer en meer, en achter elkaar de volgende delen van Warrens openhartige dagboek: Geheim Dagboek 1982-1983 en Geheim Dagboek 1984-1987. Het verschil in het omslagontwerp van beide delen is duidelijk genoeg: het deel 1982-1983 verscheen in 2000 toen Warren nog leefde, het deel 1984-1987 verscheen in 2004, drie jaar na zijn dood. Mario Molegraaf kreeg het aan de stok met Mai Spijkers van (toen nog) uitgeverij Bert Bakker - na enkele jaren verzoenden zij zich en werden de laatste delen van het Dagboek weer in de oude vormgeving uitgegeven. Inhoudelijk is er weinig verschil, dat wil zeggen: deze jaren waren wellicht Warrens gelukkigste jaren. Mooie reizen in de voetsporen van Kavafis naar Egypte en Griekenland, bezoeken aan en van dierbare vrienden (met name Gerrit Komrij en Charles Hofman), kunstaankopen, rijke diners, museumbezoeken en zo meer. Wel al de eerste haarscheuren in de relatie met Mario Molegraaf - het leeftijdverschil en -perspectief begon zich aarzelend te manifesteren. Ik schreef het al eerder: een kritische editie van de handgeschreven manuscripten en de uiteindelijke uitgaven in boekvorm zou zeer welkom zijn. Wat veranderden Warren en (zeker ook) Molegraaf aan wat Warren oorspronkelijk aan zijn tafeltje in het cahier schreef...? Ik heb er geen bewijzen voor, maar af en toe bekruipt me het gevoel dat de angels uit de teksten zijn gehaald. Desondanks: het herlezen van het Geheim Dagboek van Hans Warren is een heerlijke bezigheid; nog slechts een deel of zeven te gaan.