30 november 2013

Landgoed

Veel verhalen van Toergemjev, Tsjechov, Gogol etc. spelen zich af op het Russische platteland, in landhuizen en daaromheen. Het meest ultieme landgoedboek is wel De familie Golowljow van Mikhail Saltykow (of officieel: Mikhail Saltykow-Sjtsjedrin) dat eerst in aparte afleveringen verscheen en in 1880 door Saltykow als roman werd gebundeld en uitgebracht. Het landgoed Golowljowo is een standaard-landgoed, met land, boeren, een niet al te comfortabel landhuis en wat bedienden in de keuken en huishouding. Arina Petrowna beheert de boel en maakt alles ondergeschikt aan de groei van de onderneming, zoals zij het landgoed beschouwt. Later neemt een van haar zonen (Judasje) het beheer over, die in alles een graadje erger (of: gedegenereerder) blijkt. Met alle anderen van de familie loopt het niet goed af; hulpvragen worden niet beantwoord want die doen afbreuk aan de groei van het landgoed. Een subliem verhaal van een familiebedrijf in verval, dat bijna als managementboek voor deze tijd kan dienen: daar waar slechts het resultaat telt en de menselijke maat volledig verdwenen is, is het einde van de onderneming in zicht. Met zijn 310 bladzijden het dunste deel uit de Russische Bibliotheek van Van Oorschot dat ik las, maar bepaald niet het slechtste.

17 november 2013

Kronkel

Het is al heel wat jaren geleden dat ik voor heel weinig geld de 24 bundels van Simon Carmiggelt kocht, die als een 'soort van' verzameld werk bij uitgeverij de Arbeiderspers verschenen. Die 24 witte boekjes vol kronkels uit het Parool staan ongelezen en subtiel weggewerkt in een boekenkast, wachtend op ooit. Carmiggelt werd honderd jaar geleden geboren en bij wijze van herdenking verscheen onder andere een bundel kronkels waarin Amsterdam centraal staat. Dwalen door Amsterdam leek me een aardige aanleiding om eens wat van Carmiggelt te lezen. Ik heb me er kostelijk mee vermaakt. Carmiggelt heeft een scherp oog en een vlotte pen, schrijft prachtige zinnen vol inzichten en er valt heel veel te lachen om de uitspraken van de mensen die hij op straat ontmoet 'die geen schrijver bedenken kan'. Vooruit, ook hijzelf zorgt voor geweldige uitspraken: In wijken waar je eigenlijk niets te maken hebt, kom je alleen als je jezelf ertoe dwingt. Dat doe ik op zaterdag. En als ik thuiskom ben ik altijd vol geestdrift en vol bier. Er is bij Van Oorschot nog een mooi dundrukboekje met stukjes van Carmiggelt verschenen; misschien lees ik dat ook binnenkort. En als dat evenzeer bevalt als dit heerlijke boekje, dan ontkom ik er niet aan een greep naar die 24 witte deeltjes in mijn boekenkast te doen.

Stukjes

Toen ik zestien was had ik een abonnement op Vrij Nederland, dat toen nog uit een krant, een boekenbijlage en een kleurenkatern bestond. Dat kleurenkatern bevatte eens in de paar weken een degelijk stuk onderzoeks-journalistiek over één onderwerp. Het kleurenkatern van de VN van 5 december 1981 ging over Godfried Bomans, die die maand precies tien jaar daarvoor was overleden. Deze monografie van Jeroen Brouwers las ik toen met veel aandacht, en dat kleurenkatern heb ik nog ergens in een archiefdoos bewaard. Dit jaar is het honderd jaar geleden dat Bomans werd geboren en bij de jaarlijkse actie 'Nederland Leest' wordt zijn Erik, of het klein insectenboek gratis weggegeven door bibliotheken. De monografie van Jeroen Brouwers kreeg nu een nieuwe heruitgave (het verscheen in 1982 in boekvorm met als titel Bomans was de naam), aangevuld met een slotwoord uit 1997. Brouwers achtte het blijkbaar niet nodig een tweede update over de Bomansiana te geven.
Hoe dan ook: de monografie Over Godfried Bomans is nog steeds het beste wat over Bomans geschreven is. Brouwers is zowel spijkerhard als lovend: Bomans besteedde teveel tijd aan onzinnigheden waardoor hij er niet toe kwam een echt groot schrijver te zijn. De inhoud is bij Bomans bijna altijd te onzinnig voor woorden, maar de wijze waarop hij schreef was dikwijls briljant. Met dit boek van Brouwers valt veel te lachen. Een aardig citaat van Bomans, door Brouwers als een staaltje van stileer- en typeerkunst aangemerkt, over de jarenlange schaakrelatie van Bomans met Lodewijk van Deyssel (Alberdingk Thijm): Nadat hij (= Thijm, JB) zes maanden lang alle partijen verloren had zonder zelfs een remise te boeken, gebeurde er iets merkwaardigs. Thijm legde voor de zoveelste keer zijn koning om en bleef toen met de handen op de knieën en met terneergeslagen ogen roerloos zitten. Toen sprak hij, op zijn langzame en nadrukkelijke manier, of hij zijn woorden in een grafzerk kerfde: 'Je kunt evengoed met een hond schaken.' Ik zweeg. Wat viel daarop te zeggen? Bevestigen is ongepast, tegenspreken leek mij flauw. Bovendien was het, schaaktechnisch gesproken, waar en vatte het de krachtsverhouding beeldend samen. Ik zei dus niets. Zo ging er een minuut voorbij. Toen zei Thijm, mijn dilemma radend, met een zachte glimlach en zonder de ogen op te heffen: 'Men wordt geacht dit te ontkennen.'

10 november 2013

Much ado

De nieuwe roman (of beter: novelle) van Remco Campert lees je in een ruk uit. Hôtel du Nord boeit van begin tot einde en ofschoon er eigenlijk weinig in gebeurt is de verhaallijn te lastig om kort na te vertellen zonder daarmee meteen het geheim prijs te geven. Ik heb enkele recensies over dit boekje gelezen en die maken me duidelijk dat ik het werk blijkbaar niet op waarde heb weten te schatten. Ofwel: de recensenten halen er meer uit dan ik eruit haalde. Ik vond het 'slechts' een aardig eendimensionaal verhaal over de wederwaardigheden van enkele mensen die in de film- en theaterwereld werken, hun onderlinge relatie en vooral ook hun eigen besognes. Niet meer dan dat. Het loopt allemaal goed af, en dat is het dan. De diepere lagen heb ik niet kunnen ontdekken. Tja, dat kan heel goed aan mij liggen.

09 november 2013

Kookboek

Het terechte succes van Alsof het voorbij is (zie hier de weblog over dat grandioze boek) heeft de Nederlandse uitgever van Julian Barnes aangespoord zijn oudere titels opnieuw uit te brengen of alsnog te laten vertalen. Wijsneus in de keuken dateert van 2003 maar kreeg pas dit jaar zijn Nederlandse vertaling. Het is een aardig boekje over kookboeken, en dan vooral hoe Barnes ermee heeft geworsteld. Immers: de instructies zijn soms onuitvoerbaar, onduidelijk of veronderstellen topkokvaardigheden, je bereikt nooit het resultaat zoals op de foto's, enzovoort. Voor wie eveneens een haat-liefdeverhouding met kookboeken heeft: men leze eerst dit keukenboekje van Barnes. Voor de rest is het een aardig geheel over eten klaarmaken. En laat hij nou slechts één restaurant noemen, en precies dat ene in Lamastre in de Ardèche waar ik ruim een jaar geleden ook zo onvergetelijk gegeten heb...

03 november 2013

Blok

Een meenemertje uit de boekhandel om de hoek, dit boek dat Jan Brokken schreef ter gelegenheid van de 105e verhaardag van de Koninklijke Boekverkopersbond. Blok. De boekhandelaar van mijn vader gaat over de wat norse, gereformeerde boekhandelaar Blok die eerst in Rotterdam Charlois en later in het centrum van de stad een boekhandel dreef. De vader van Brokken, dominee in Rhoon, bestelde bij Blok zijn boeken die de boekhandelaar persoonlijk kwam langsbrengen. Brokken kauwt het onderwerp 20 pagina's te lang uit, maar het boekje geeft een aardig beeld van de hoogtijdagen van de boekhandel; door internet zijn die allang verleden tijd.
Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.