Verkeer

Een mooi cadeau van vrienden, het boek Het recht van de snelste dat Correspondent-journalist Thalia Verkade met hulp van hoogleraar stedelijke mobiliteit Marco te Brömmelstroet schreef. Het geeft inzicht in hoe de ruimtelijke ordening in dorpen en steden rondom de auto is georganiseerd. Kernvraag: moeten kinderen die op straat spelen uitkijken voor auto's, of moeten auto's uitkijken voor op straat spelende kinderen? Iets vergelijkbaars gebeurde me vorige maand. Ik was enkele dagen te gast bij vrienden in Frankrijk - die bezitten er ergens 'in het midden van niks' een kasteeltje, en ook een fraaie oude Eend. We reden even een rondje, via smalle weggetjes. En opeens sprong er een ree over de weg - het scheelde centimeters of het beest hadden we geraakt. De vraag derhalve: sprong het beest over onze weg, of reden wij door zijn territorium? Misschien een simpele vraag, makkelijk te beantwoorden, maar dit boek ontrafelt alle aspecten ervan en dat voelt soms erg ongemakkelijk. Verkade is af en toe iets te strijdbaar/heldhaftig, maar het boek nodigt uit tot nadenken, en dat alleen al maakt het geslaagd.

Bom

Vandaag een maand geleden was het precies 75 jaar geleden dat precies om kwart over acht in de ochtend plaatselijke tijd zo'n vijfhonderd meter boven het centrum van de stad een bom ontplofte die in luttele seconden tienduizenden mensen het leven kostte, de halve stad verwoestte en bij velen die die eerste klap overleefden een gruwelijk lijden veroorzaakte. Tot vele jaren na die ene ontploffing stierven mensen aan de gevolgen ervan. We kennen allemaal de feiten van die eerste op mensen afgeworpen atoombom en de rol die de bom speelde in het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog, maar wat zich direct erna in die stad afspeelde, het verhaal op de grond, kreeg weinig aandacht. Hiroshima is een journalistieke klassieker van oorlogscorrespondent John Hersey die in het voorjaar van 1946, negen maanden na 'de bom', voor The New Yorker naar Hiroshima ging en er met zes overlevenden sprak. Door hun verhaal krijg je een even huiveringwekkend als fascinerend en gevarieerd beeld van wat er zich op die ochtend van 6 augustus 1945, die verdere dag en de dagen erna afspeelde. Zijn artikel en boekpublicatie vestigden zijn roem; in 1985 ging Hersey terug naar Hiroshima en schreef een extra hoofdstuk over hoe het die zes overlevenden verder is vergaan. Een boek van slechts 180 pagina's maar met een enorme zeggingskracht; je leest het met verstokte adem.

Conflict

De staat Israël heeft het sinds zijn oprichting in 1948 nooit gemakkelijk gehad, maar de steeds conservatief-agressiever koers die het land (politiek) vaart lijkt het begin van het einde. Dat leert de geschiedenis. Als er iemand is wiens betrokken en onafhankelijke mening gehoord moet worden, is het Amos Oz wel. Hij werd er ruim tien jaar voor de stichting van de staat Israël geboren in wat toen nog (onder Brits gezag) Palestina heette, en schreef meerdere boeken die de stichting en fundering van het land onderschreef, maar zijn vijandigheid jegens zijn buren ook bekritiseerde. Oz overleed eind 2018 en een half jaar daarvoor hield hij een lezing over hoe het verder moest met Israël. De laatste lezing. Hoe het verder moet met Israël is een boekje van 60 pagina's dat meer diepgang en stof tot nadenken biedt dan zoveel andere boeken over internationale politiek. Ik bezocht meerdere keren Israël, voelde er telkens de religieuze en politieke spanning maar evenzeer een historische dimensie die ik nergens anders heb ervaren. Oz bevestigt dat in deze lezing, een uitroepteken na een schrijverschap dat ertoe doet.