21 februari 2011

Balkan

Precies een jaar geleden kocht ik de twee boeken van Frank Westerman die ik nog niet gelezen had; nu las ik de eerste daarvan in ruim een dag uit. Inmiddels is er weer een nieuwe Westerman verschenen en staat weer een nieuwe op stapel, dus voldoende verse aanvoer. De brug over de Tara verscheen voor het eerst in 1994, toen de oorlog in het voormalige Joegoslavië nog aan de gang was. Westerman probeert hierin de achtergrond van deze meedogenloze oorlog te doorgronden, of beter: het karakter van de balkanmens die tot zo'n oorlog in staat bleek. Dat doet hij volgens het recept waar hij in uitblinkt: zoveel mogelijk praten met allerlei mensen, van de gewone man of vrouw tot en met de vrouw van de toenmalige Servische leider Milosevic en uit die gesprekken een zo gevarieerd cq objectief mogelijk beeld van zijn onderwerp destilleren. Zijn bezoek aan de hoogbejaarde A. den Doolaard past in deze opzet: die schreef ooit meerdere romans die zich afspelen in het gebied, en waarin hij de volksaard zo treffend wist te verwoorden dat hij er een bekendheid is. De oorlog tussen Kroatië, Servië en Bosnië eindigde in 1995, maar later rezen er nog gewapende conflicten tussen Servië en Kosovo respectievelijk Montenegro. Alles ligt eigenlijk nog te vers in het geheugen, maar ik zou heel graag eens een goed en zo objectief mogelijk overzichtswerk over deze laatste oorlog in Europa willen lezen. Het zal trouwens geen eenvoudige opgave zijn zo'n boek te schrijven: de oorsprong van de oorlog gaat minstens 700 jaar terug en om dan een evenwichtig en helder 'Vooraf' samen te stellen... Dit boek biedt weliswaar geenszins dat complete overzicht, maar wel voldoende kwaliteit om een begin van begrip te krijgen voor wat er achter die oorlog stak. Wederom onderzoeksjournalistiek van de beste soort van de hand van Westerman, ook al kan zijn kennis van klassieke muziek wel iets opgevijzeld worden: Franz Schubert schreef geen enkel vioolconcert, dus zijn sfeerbeschrijving van een huiskamer 'en een vioolconcert van Franz Schubert op de cd' kan niet kloppen.

20 februari 2011

Binnenzitter

Een nieuwe Maarten 't Hart, en dan autobiografisch, dat is bijna altijd smullen. Of deze nieuwe aflevering in de serie privé-domein (wat goedkoper uitgegeven dan normaal in deze serie; paperpack i.p.v. genaaid gebrocheerd) volledig autobiografisch is in de ware zin des woords, is bepaald geen uitgemaakte zaak. Want Maarten 't Hart vertelt in Dienstreizen van een thuisblijver zulke aanstekelijke en dikwijls bizarre verhalen dat je je afvraagt of die allemaal zo precies zijn voorgevallen. Maar eigenlijk is dat niet zo heel belangrijk; het gaat om de verhalen zelf. En ja, dat is smullen. Soms waaiert hij midden in een zin flink uit naar zijn stokpaardjes muziek, bijbel, boeken, maar zijn zinnen hebben altijd charme en zijn stukken zijn steevast met persoonlijke overtuiging opgeschreven. In dit boek 18 stukken over thuisblijven, of vooral: inbreuken daarop: van een literaire reis naar Zweden tot een week ziekenhuisopname vanwege een gebroken been. Maarten 't Hart weet er steevast een hilarisch verhaal van te maken. Bij veel stukken kun je je de vraag stellen: 'so what?' en een erg substantiële bijdrage aan de vaderlandse letteren is dit boek niet bepaald, maar voor enkele onbezorgde leesuren is dit een niet te missen uitgave.

13 februari 2011

Gifschandaal

Sinds Marjolein Februari columns in NRC Handelsblad schrijft, lees ik haar geregeld, en over haar enige roman uit 2007 had ik positieve verhalen gehoord. Ik las De literaire kring in vier dagen uit. De leesclub in het rijke dorp waar dit verhaal zich afspeelt bestaat uit lieden die niet om een diepzinnige mening verlegen zitten. De debuutroman van een oud-dorpsgenote maakt veel emoties los; het gifschandaal waardoor op Haïti vele kinderen om het leven kwamen hangt hier nauw mee samen. Er wordt veel gediscussieerd in dit verhaal; er zijn weinig boeken met zo'n hoge meningdichtheid als in dit boek van Februari. Zij is zelf ethicus en jurist, en schreef een boek waar zij inhoudelijk van wanten weet. Haar eigen mening valt moeilijk te destilleren; ze lijkt de meeste sympathie voor de jonge Teresa en de wat eigenzinnige Lucius te hebben. De echte confrontaties blijven uiteindelijk uit, en daar had ik stilletjes wel op gehoopt. Uiteindelijk gaat het om het nemen van je verantwoordelijkheid en onderhuids worden daarover meerdere conflicten uitgevochten. Er zitten enkele kleine slordigheden in het verhaal (het is april/mei, en dan zijn er nog geen wespen, ook geen vroege, is de ochtendkrant nog niet bezorgd als het nog volledig donker is, en ook is er dan nooit een wereldkampioenschap voetbal) maar die storen niet. Ook de dialogen zijn weinig alledaags. Maar daar ging het Februari allemaal niet om. Een ongewone roman, vol concentratie geschreven en gelezen.

10 februari 2011

Achterstand

In mijn streven om meer Engels te lezen, kocht ik in november The Secret Diary of Adrian Mole Aged 13 3/4 van Sue Townsend. Ik las ooit eens een stukje in een Nederlandse vertaling, maar nooit het hele boek. Onbegrijpelijk eigenlijk, want de naam en faam van Mole en zijn bedenkster zijn wijdverbreid. Ik begon er toen meteen in, en las steeds wat stukjes in trein en tram. Dat schoot niet op, ook omdat ik prioriteit gaf aan andere boeken. Totdat ik onlangs een poosje aan een stoel gekluisterd was; toen las ik de nog resterende 150 bladzijden in een keer uit. En ja natuurlijk: dit is bijzonder verrukkelijk en uit het leven gegrepen. Het dagboek speelt in 1981 en een stukje in 1982 en doet nergens gedateerd aan. Ik hoef hier niet te beschrijven waar dit dagboek over gaat, want de meesten zullen het wel al gelezen hebben. Wie dat nog niet deed, moet er toch maar aan beginnen; ik ga snel naar de boekhandel voor het vervolg.

2588

Claude Debussy schreef minimaal 2588 brieven; dat is in elk geval het aantal dat in Frankrijk onder de titel Correspondance 1872-1918 is uitgegeven. In 1872 was Debussy tien jaar, en zijn eerste briefje is ook opgenomen in deze selectie die in de serie privé-domein onder de titel Hartstochtelijk houd ik van muziek is uitgegeven. Het schrijven van zoveel brieven moet enorm veel tijd in beslag genomen hebben; tijd die niet werd besteed aan een tweede opera of nog meer orkestwerken, waar Debussy wel plannen voor had maar niet wist te realiseren. Deze selectie van 214 brieven biedt een prima inkijk in het leven van deze mysterieuze componist. Niet alleen zijn muziek is veelal mysterieus, maar ook hoe hij tot die eigen fragiele klankwereld kwam blijft ongewis. Deze brieven maken duidelijk dat Debussy bepaald geen gemakkelijke man was; hij haalde weinig vreugde uit het dagelijks leven, was niet erg standvastig in de liefde, had permanent geldzorgen en voelde zich niet snel ergens thuis.
Lucas Bunge was uitgever en is nu musicus, en bepaalde en vertaalde deze selectie, en schreef per levensfase verhelderende inleidingen. Ook de korte karakterschetsen van de correspondenten vormen een goede aanvulling: je krijgt zo een goed idee over wie voor Debussy belangrijk waren. Zo'n brievenboek waarmee je in korte tijd chronologisch door het persoonlijke leven van een grootheid reist, heeft op mij een enorme aantrekkingskracht. Ik lees zo'n boek van bijna 400 bladzijden dan in enkele dagen uit. Eigenlijk zou ik veel meer van zulke boeken moeten lezen.

02 februari 2011

Feesteditie

Ik kende De voorlezer van Bernhard Schlink alleen van het affiche voor de film die van dit boek gemaakt is, ook al zag ik die (nog) niet. Schlink ligt met meerdere titels in de boekhandel, dus ik waagde me aan deze bestseller waarvan vanwege het 15-jarige bestaan een zogenaamde feesteditie is uitgebracht, met een paar antwoorden van de auteur op veelgestelde vragen en een aantal discussievoorstellen voor leesclubs. Wat er dan zo feestelijk aan deze uitgave is?
Deze roman past bij mij in de categorie 'boeiend uitgangspunt maar teleurstellend uitgewerkt'. De ik-persoon blikt op zijn relatie met de veel oudere Hanna terug, een relatie die lichamelijk begon toen de ik-figuur nog pas 15 jaar oud was, en in latere fasen een geheel andere invulling kreeg. Slechts het voorlezen lijkt de verbinding. Schlink bouwt zijn verhaal zorgvuldig op waardoor je het boek moeilijk kan wegleggen. Maar uiteindelijk resteren veel open eindjes. De ik-figuur blijkt een vat vol tegenstrijdigheden en onverwerkte emoties, en tussen hem en Hanna wordt het nergens echt spannend en al helemaal niet sensueel zoals de flaptekst belooft. Het grote leeftijdsverschil, het onverwerkte verleden, het hieraangerelateerde generatieconflict, de ware aard van Hanna: ze komen slechts halfjes ter sprake, en te weinig uit de verf. Een gemiste kans dus, ook al is dit wel weer zo'n boek dat je in twee dagen uitleest in de hoop op het ultieme moment. Maar dat blijft helaas uit.
Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.