30 januari 2015

Held

Bijna exact een jaar geleden las ik de zeer geslaagde biografie van Koning Willem I van Jeroen Koch, zie hier de weblog daarvan. Pas een jaar later het vervolg in dit drieluik van koningsbiografieën. Koning Willem II. 1792-1849 is een zo mogelijk nog betere biografie van deze koning die slechts een kleine negen jaar ons land regeerde. Maar de impact van zijn korte regeerperiode was waarschijnlijk groter dan die van zijn vader en zoon die beiden meerdere decennia op de troon zaten. Zijn schoondochter, de eerste vrouw van Koning Willem III, de fijnzinnige Sophie van Wurtemberg, wordt door Jeroen van Zanten treffend aangehaald: 'Twinting jaar na zijn dood tekende de vrouw van zijn oudste zoon, Sophie van Wurtemberg, in haar memoires op dat het 'horloge' van haar schoonvader 'op 19 juni 1815' was gestopt met lopen. 'De grote indrukken van zijn jeugd waren gefixeerd' en 'diep in hem doorgedrongen.' Sophie zag het scherp. Voor haar schoonvader bestond er een leven voor en een leven na Waterloo. En inderdaad, Waterloo vormde een waterscheiding in zijn leven. Ervoor was hij een heuse held, strijdend in Spanje (aan de zijde van lord Wellington) en in juni 1815 op (toen nog) eigen grondgebied bij Quatre-Bras en Waterloo tegen Napoleons troepen. Hij verrichtte in het heetst van de strijd heldhaftige daden, werd er meerdere keren een paard onder hem weggeschoten en ging hij de strijders voor in de aanval. Tja, zulke kroonprinsen hebben we lang niet gehad. Na Waterloo moest hij nog 25 jaar wachten tot hij tot koning gekroond werd, steeds in onmin levend en zich verzoenend met zijn vader Koning Willem I. Bij verschijnen van deze biografie werd veel nadruk gelegd op zijn vermeende homoseksualiteit, maar Van Zanten beschrijft het allemaal heel genuanceerd. Willem studeerde een poos in Oxford, en had daar waarschijnlijk de innige student-broederschap leren kennen, waar af en toe ook de kleren bij uitgingen. Maar Willem was ook een vrouwenversierder. En veel bewijzen over mannenvriendschappen zijn er niet; wel dat hij regelmatig doelwit van chantage was. Ondertussen was hij ook heel gelukkig getrouwd met Anna Paulowna. De wijze waarop zijn vader Willem wilde koppelen aan de Engelse kroonprinses en hoe deze zich tegen wil en dank zijn best deed hierbij zijn vader ter wille te zijn, behoort tot de meest interessante delen van dit boek. Hoe fragiel kan een vader-zoonrelatie zijn! De eerste helft van deze biografie (tot 1815) leest als een spannend jongensboek; de tweede helft is dan automatisch wat weerbarstiger. Maar goed: Willem reed in 1830 op zijn paard het opstandige Brussel binnen - ook spannend. Hij zag het wel zitten: koning van het vrijgevochten België en te zijner tijd, na de dood van Willem I, beide landen weer verenigend... Het liep allemaal anders. Daarna de langzame gang naar de ingrijpende staatshervorming, die nog steeds de basis van ons huidige staatsbestel vormt. Bijzonder interessant. Al die rare ministers, en die eigenzinnige Thorbecke... Ik las dit dikke boek in een kleine twee weken uit. Het zegt genoeg over de kwaliteit ervan.

28 januari 2015

Eenzaamheid

In 2013 las ik twee delen van de Adrian Mole-serie van Sue Townsend; in 2014 geen een. Nu aan het begin van het jaar dan toch het zesde deel, grotendeels op 11 kilometer hoogte. The lost diaries of Adrian Mole 1999-2001 beschrijft niet het meest vrolijke deel uit Adrians leven. Opgescheept met twee zoons van 7 en 13, sex- en werkloos en zichzelf overschattend, rijgt Adrian dag aan dag. Zijn ouders, Pandora, de politiek en wat er verder in de wereld gebeurt houden Adrian flink bezig, en zijn eigenzinnige, wereldvreemde maar soms messcherpe commentaar op alles wat er om hem heen plaatsvindt, zijn een lust om te lezen. Sue Townsend overleed april 2014; met deze Adrian Mole-serie bleek ze vernieuwend en deel voor deel onweerstaanbaar grappig. Er zijn er nog meer!
En o ja, het is slechts een getal. Maar sinds ik in januari 1989 mijn gelezen boeken begon bij te houden (zie hier en vooral hier hoe en wat) is dit boek het 1000ste.

27 januari 2015

Plant en paus

Wederom een boekje dat lang op het bekende plankje stond (bijna vijf jaar) - ik las het binnen 24 uur uit. In De tuinen van Bomarzo gaat Hella Haasse op zoek naar de geschiedenis achter het geheimzinnige park Bomarzo nabij het Italiaanse dorpje Viterbo. Ze belandt in haar zoektocht in een 15e en 16e eeuwse familiegeschiedenis die veel weg heeft van een detective, vol roddel en achterklap. En dat zich afspelend in de hoogste kringen: pausen en kroonprins-pausen, hun maîtresses, vaders, broers enzovoort. Ofwel: de renaissance op zijn hoogtepunt met een tuin als statussymbool en als vluchtobject. Haasse schrijft in dit boekje uit 1968 op haar vloeiendst. De eruditie spat van de pagina's af, en daar waar ze slechts vermoedens heeft (heel dikwijls), steekt ze dat niet onder stoelen of banken. Het is verslavend proza, ook al snapte ik niet alles wat Haasse schreef. Ik begon eraan op nieuwjaarsochtend in het hotel in Kochi, en las het vlak voor het 'boarden' voor de vlucht naar Dubai om 4 uur 's nachts uit. Ofwel: een goed boek kan altijd.

19 januari 2015

Westers

Het laatste boek dat ik in 2014 las stond ook al meer dan zes jaar op mijn plankje met nog te lezen boeken. Waarom cultuur belangrijk is heeft een intrigerende titel maar blijkt een nogal taaie en eenzijdige verhandeling van de Britse filosoof Roger Scruton waarin hij met cultuur vooral de westerse hogere kunst bedoelt. Die cultuur is voor hem de ware cultuur in de strijd tegen de verloedering, de andere niet-westerse culturen, en vooral de islam. In sommige uitspraken is Scruton verhelderend (zeker na de aanslagen in Parijs): in de islam en de arabische wereld heeft men voor humor geen plaats (maar dat is zowat de kenmerkende overeenkomst tussen de islam en Geert Wilders). Verder bepleit Scruton precies dat soort cultuuronderwijs dat ik zelf op de middelbare school heb gehad, met name bij Nederlands en Muziek. Mijn leraar Muziek behandelde wekenlang de sonatevorm aan de hand van Mozarts 29ste symfonie en mijn leraar Nederlands bracht de sonnetten van Kloos met subtiele snikjes in zijn stem. Tja, je moet er vatbaar voor zijn (zoals ik op mijn 16e), maar algemeen geldend zou ik deze cultuurdidactiek niet willen verklaren. Dat doet Scruton wel, en dat maakt zijn verhandeling een wrange leeservaring: enerzijds snap je wat hij bedoelt, maar je kunt niet de vinger leggen op wat er niet aan klopt. Ongeveer hetzelfde gevoel wat de NRC-interviewer in het lezenswaardige gesprek met de auteur bekroop (zie hier).

14 januari 2015

Grote mond

Ik was en ben geen grote fan van Arnon Grunberg, en ik las zeker niet al zijn boeken. Wel een paar - zie de auteursindex voor enkele weblogs. De pocketuitgave van Fantoompijn stond al sinds 2005 ongelezen in de kast; een prima gewichtloze aanvulling in de rugzak. Ik heb erg moeten lachen om het gedrag, de welhaast onbezonnen levenswandel en met name de frisse uitspraken van hoofdpersoon Robert G. Mehlman; maar ik heb me ook zitten ergeren aan het feit dat het middel zowat het doel van de roman is geworden. Mehlman is een complexe maar gemakkelijk levende persoonlijkheid, die de ene oneliner na de andere rake reactie uit zijn mond tovert. Maar op een gegeven moment wordt dit eigenzinnige en betweterige gedrag van de hoofdpersoon een beetje hinderlijk; het is teveel van hetzelfde zonder dat dit functioneel is en dat er ontwikkeling in het verhaal zit. Het boek bevestigde een beetje mijn mening over Grunberg: best knap en origineel, maar uiteindelijk te onbevredigend uitgewerkt. Goede ingrediënten en verrassende smaakcombinaties, maar geen coherent diner.

11 januari 2015

Op reis

Weer een boekje dat stond te vergelen op mijn boekenplankje. In april 2010, tijdens de Week van de Klassieken kocht ik voor een habbekrats Charisma. Odysseus, van held tot schurk. Dit boekje van 60 bladzijden, geschreven door Imme Dros, moest blijkbaar ruim vier jaar wachten op een goede gelegenheid in Zuid-India om gelezen te worden. Die gelegenheid deed zich voor tijdens de busreis tussen een opstapplaats ten zuiden van Chennai (Madras - dorpje van 7 miljoen inwoners) en Trichy (Tiruchirappalli - dorpje van 1 miljoen inwoners). In die bus werd ik 's ochtend om een uur of acht door een wegbrengservice gedropt, en dan is het zes à zeven uur wachten, hobbelen en niet teveel op het verkeer letten voor je in Trichy uitstapt en op het busstation verweesd om je heen kijkt. Dit dunne lichte boekje paste netjes in mijn handbagage, en als enige niet-Indiër in de volle bus ga je dan maar een boek lezen... Het boekje verhaalt precies wat de titel aangeeft: Imme Dros vertelt dat Odysseus eerst als held in de griekse literatuur werd opgetekend, maar allengs daalde zijn imago tot een dieptepunt. Dit boekje beschrijft de literatuurgeschiedenis van een held die een schurk werd.  Een boeiend boekje!

10 januari 2015

Boekenweek 2013

Normaliter lees ik het boekenweekgeschenk tijdens of direct na de boekenweek, maar het geschenk uit 2013 liet ik om onduidelijke redenen ongelezen. Ik stopte De verrekijker van Kees van Kooten met een zootje andere 'overblijvers' in mijn rugzak en las het in India op een uitrustdag in een gerieflijk hotel in een halve middag uit. Ik vond er helemaal niks aan en kon eigenlijk met grote moeite mijn aandacht erbij houden. Aan de hand van een brief aan zijn vader uit 1940 over de vermeende diefstal van een verrekijker meandert Van Kooten met verzonnen, halve en hele waarheden door de familiegeschiedenis en geeft hij tegelijkertijd over allerlei onderwerpen zijn mening. Het is een beetje een opa vertelt-boekje, op een ongedwongen manier gesteld: je hoeft het allemaal niet van me aan te nemen hoor, maar ik wil het toch graag aan je kwijt... Beetje die toon. Tja, mij te week. Op internet zijn andere beschouwingen over dit boekenweekgeschenk te lezen, maar ik las het plichtmatig en met moeite uit.Bovenaan de pagina's de zogenaamde Literagenda 2013-2014, een handgeschreven kalender van literaire momenten. Alleen al dat woord: literagenda. Brrr.

08 januari 2015

Wraak

Ik was twee weken naar India, en las tijdens de reis in totaal zeven boeken. Vooral dunnetjes, en ook boeken die soms al jaren op mijn plankje met nog te lezen boeken stonden. Dat plankje is nu goed uitgedund. Dus veel te beschrijven hierna! Allereerst een thriller van Val McDermid. Van deze Engelse schrijfster las ik al meerdere ingeniueuze thrillers, maar de laatste dateert alweer van 2008 (zie hier de weblog). De wraakoefening stond echter al sinds 2009 op het genoemde plankje; het bleek een goede begeleider van twee urenlange vluchten, wachten op vliegvelden en de strijd tegen (een beperkte) jetlag. In dit verhaal zijn de thrillerschrijvers zèlf doelwit van een seriemoordenaar. Deze doodt zijn slachtoffers op een manier zoals ze die zelf hadden beschreven. De laatste op zijn lijst heeft echter een relatie met een psychologe die de recherche van de Londense politie terzijde staat... Enfin, voldoende munitie voor een ingenieus verhaal.
Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.