Achtergrond

Vlak voordat en nadat ik in januari 2021 naar Portugal verhuisde las ik enkele boeken om me 'in te lezen', met name Komrij en Woudstra - zie de auteurslijst hiernaast. Een vriendin stuurde me onlangs per post een boek dat ik toen eveneens gekocht en gelezen zou hebben indien ik het had opgespoord. Maar goed, daar zijn vriendinnen voor om je verder te helpen. De suffe titel Portugal! Portugal! Portugal! (verschenen in 2019) biedt een prachtige verzameling essayistische verhalen waarin schrijfster Lieke Noorman een achttal karakteristieke facetten van het Portugese leven en de Portugese geschiedenis uitwerkt. De Fado, het studentenleven in Coimbra, Bacalhau, dictator Salazar, Fátima en nog een paar: onderwerpen die zeker niet alles vertellen over, maar wel een goede basis leggen van wat in Portugal waardevol gevonden wordt. Ik begon najaar 2020 mijn Portugese leven in Coimbra, een week waarin ik op zoek ging naar een huurplek om van daaruit verder te zoeken, en sindsdien is Coimbra - op drie kwartier rijden waar ik nu woon - voor mij een stad die ik in mijn hart gesloten heb; ik kom er zeker eens per maand. Noormans beschrijving van het studentenleven past in het beeld hoe ik de stad ervaar. Noorman maakt zich er niet gemakkelijk vanaf; ieder onderwerp krijgt gemiddeld een kleine 40 pagina's tekst. Ofwel: goede onderzoeksjournalistiek. Een mooi boek dat een vertaling in het Portugees verdient.

Aanslag

Na een paar taaie boeken was ik toe aan een pageturner; zo'n boek waar je als je erin begint te lezen opeens zestig pagina's verder bent. Ik kreeg Fidelio leeft nog van een goede vriendin cadeau en het voldeed precies aan mijn leesbehoefte. De achternaam is natuurlijk goed bekend, maar van Jonathan van het Reve, kleinzoon van Karel, had ik nog niet eerder gehoord. Hij is o.a. tekstschrijver voor Arjen Lubach, en beheerst de vlotte pen. In deze roman, eigenlijk zijn eerste, staat een terroristische aanslag gelijk aan die op de redactie van Charlie Hebdo centraal, maar nu gesitueerd in Amsterdam, en deze keer op de redactie van een populair televisieprogramma. De centrale man van dat tv-programma Fidelio is de enige overlevende, net als de ik-persoon die te laat op het werk verschijnt. Het verhaal concentreert zich vervolgens op de vraag waarom Fidelio de aanslag overleefde, en hoe die persoonlijk wraak wil nemen op een van de twee terroristen die wist te ontkomen. De ik-figuur steekt tegen de flamboyante Fidelio bijzonder flets en soms zelf suf af, maar Van het Reve bouwt de spanning goed op, en zet je als lezer uiteindelijk toch op het verkeerde been. Geen meesterwerk, want er zijn wat losse eindjes, maar dit is gewoon een heerlijk boek waar ik precies aan toe was.

Mysterie

Ik las de afgelopen jaren biografieën van de componisten Schubert (hier), Beethoven (hier) en Bach (hier) en een biografie van Giuseppe Verdi stond stond sindsdien bovenaan mijn verlanglijst. Op internet werd die van Mary Jane Phillips-Matz (in het Engels) als beste bestempeld, dus ik kocht het online via de Slegte in Nederland. De verzendkosten waren zelfs meer dan de prijs van het boek; ik nam de foto hierboven in april j.l. vlak nadat het was bezorgd. Verdi. A biography bleek een taaie pil van bijna 800 pagina's exclusief noten etc. waar ik een half jaar over deed. Philips-Matz verschaft slechts de feiten, verzameld uit brieven, documenten, archieven waar anderen nooit eerder toegang toe hadden. Tja, dan is het een - voor Verdi-kenners - verhelderend boek. Maar je komt helemaal niets te weten over zijn muzikale drijfveren, over de kern van zijn compositorische uniciteit. Na al die 800 lange pagina's snap ik nog steeds niet hoe Verdi tot al die geweldige stukken kwam, van het slavenkoor uit Nabucco (zijn derde opera) tot en met Otello en Falstaff. Ik raak niet uitgeluisterd op Don Carlos, Il Trovatore, MacBeth, La forza del destino, Un ballo in maschera, Ernani, Nabucco, Otello, Simone Boccanegra, Aida, La traviata, Rigoletto en andere... Geen woord in deze biografie hoe Verdi deze meesterwerken componeerde, ze waren er opeens. Wel over hoe hij zich druk maakte over de uitvoeringen, over zijn reizen naar Parijs, Londen, Sint-Petersburg, etc. Verdi's verhouding tot vrouwen, met name Strepponi (met wie hij in het geheim trouwde) en daarna Stolz (beiden ideale Verdi-sopranen, volgens hemzelf) krijgt meer aandacht dan de ontstaansgeschiedenis van welke van zijn opera's ook. Ik ben een enorme liefhebber van Verdi, hoorde twee keer in de Scala van Milaan een Verdi-opera (hier en hier), maar in mijn zoektocht om het mysterie achter die fantastische muziek te weten te komen moet ik verder zoeken. Deze vuistdikke pil van Phillips-Matz leerde me een hoop feiten, maar niets over het mysterie.

Vraag

Een gegeven paard moet je niet in de bek kijken, maar tegelijkertijd probeer ik eerlijkheid hoog in het vaandel te houden. Enfin, ik kreeg Socrates op sneakers. Filosofische gids voor het stellen van goede vragen cadeau, maar dit boek van Elke Wiss las ik met steeds langere tanden uit. Volgens de sticker op het voorplat en ook volgens de copyrightpagina (ik las de 43ste druk - het boek verscheen twee jaar geleden), is dit een heuse bestseller, naar ik begreep een in zakelijke kringen veelgegeven cadeauboek. De 'filosofie' van Wiss is gebaseerd op die van Socrates, waarbij het niet-weten aan de basis staat van oprechte belangstelling in kennis en voor de ander, en van een goed gesprek. Wiss kauwt deze filosofie uit over 250 pagina's, terwijl het allemaal ook in 25 voldoende overtuigend uitgelegd had kunnen worden. Maar ja, dat verkoopt niet, dus Wiss betoont zich in dit boek vooral een meester in het doorouwehoeren, samenvatten en herhalen. Op zich knap natuurlijk om met zo'n opgeblazen boek veel geld bijeen te harken. De quotes van totaal onbekende 'professionals' voorin het boek zijn achteraf beschouwd hilarisch. Hun aanprijzingen doen me twijfelen aan hun gezonde verstand.