27 februari 2015

Moeder

De aansprekers was één van de eerste boeken die ik van Maarten 't Hart las. Wat ik me ervan herinner is dat het een half thrillerachtige roman was waarin de dood van zijn vader een rol speelde. In 2012 overleed zijn moeder, ruim 90 jaar oud en bijna 40 jaar na de dood van haar man. Magdalena is een verrukkelijk boek waarin zijn moeder centraal staat; en soms ook zijn vader. Tegelijkertijd is het een halve autobiografie van Maarten 't Hart zelf en dan vooral hoe hij zich losmaakte van zijn eenzelvige moeder die - meer dan zijn vader - streng in de leer was. Deze Lena was bepaald geen vrolijke vrouw: achterdochtig, zeurderig, streng en kwebbelziek. Maar 't Hart doet haar geen onrecht: hij beschrijft uitgebreid haar conversaties, en daarin klinkt ook oerhollandse frisheid in door. Het geloof speelt een grote rol in dit boek, en ofschoon 't Hart al in meerdere boeken daarmee heeft afgerekend, bevat dit boek weer nieuwe inzichten en rake uitspraken. Wat dit boek bovenal onweerstaanbaar maakt is dat oerhollandse karakter ervan. Ik denk dat dit boek nauwelijks te vertalen is. Het bevat uitspraken 'die geen schrijver bedenken kan', zoals Reve ooit schreef. Tja, familieleden als Leen, Teun, Siem, Cor, Aad en Bep, dominees, tuinders, tegenwind, rijstepap, psalmgezang en potjes dammen. Vertaal dat nu eens in het Frans... Een leuke promo waarin Maarten 't Hart de eerste anderhalve pagina van het boek voorleest zie je hier.

24 februari 2015

Geld

Iedereen leefde gewoon zijn dagelijks leven en had niks door (ikzelf ook), maar als er één moment was sinds de Tweede Wereldoorlog of de Cubacrisis waar het gewone leven aan een zijden draad hing, dan was het wel najaar 2008. Het had zomaar kunnen gebeuren: het hele financiële en economische systeem ingestort, alle spaartegoeden verdampt, de bevoorrading van supermarkten acuut beëindigd en iedereen met onbetaald verlof. Alleen wie bij de grote banken werkte had het door. Het erge is, blijkt uit het schokkende en onthullende nieuwe boek van Joris Luyendijk, dat deze rampspoed over één minuut, morgen, volgende week donderdag of komende maand opnieuw kan gebeuren, en dan misschien wel zo verwoestend als in 2008 net níet gebeurde. Dit kan niet waar zijn. Onder bankiers is het resultaat van vele code of silence interviews in de Londense City. En de titel is geenszins overdreven. Er is geen enkele rem op alle ingrediënten die een totale financiële crash mogelijk maken. We maken ons druk om een paar onthoofdingen, hoe verschrikkelijk ook. Maar het echte ontwrichtende en levensbedreigende gevaar heet niet IS of boko haram, of islam, maar heet City Group, ING, Goldman Sachs, PwC enzovoort. Ik ben geen angsthaas, maar moge de boodschap van dit boek, uitgesproken door de insiders zelf, niet uitkomen...

21 februari 2015

Zweden

IJsland, de voorlaatste roman van Ronald Giphart heb ik vooralsnog gemist, maar van zijn eerdere romans heb ik de meeste wel gelezen, en niet zonder plezier. Onlangs verscheen Harem, en deze nieuwste roman is een rijper boek dan zijn voorgangers. Heden en verleden zijn fraai verweven, en de harem van Mac - de hoofdpersoon van het verhaal - ontwikkelt zich als een logisch organisme. Giphart analyseert in deze roman de geheimen van de fotografie zoals hij in 2005 in de roman Troost die van de haut cuisine uiteenrafelde. En dit alles in een vlot lezend en fraai geconstrueerd verhaal; best knap. Harem is geen hoogtepunt in de Nederlandse romankunst, maar het is wel een lekker leesboek zonder al te veel Hollandse kneuterigheid. Het speelt dan ook niet voor niets in Zweden.

11 februari 2015

Weemoed

Ooit leende iemand mij Die Welt von Gestern van Stefan Zweig; dat moest ik lezen. Ik verloor die persoon uit het oog en het boek staat nog steeds ergens op een plank op teruggave te wachten. Onlangs kocht ik toch maar de vertaling. De wereld van gisteren is een prachtig boek waarin Zweig in 1941, een jaar voordat hij zelfmoord pleegde, terugkijkt op zijn leven. Hij was voor de nazi's gevlucht naar Brazilië en schreef daar louter vanuit zijn geheugen deze zeer gedetailleerde autobiografie. Zweig stamt uit een rijke joodse Oostenrijkse familie, en ontwikkelde zich tot een veelgelezen schrijver, humanist en kunstliefhebber. De periode tot de Eerste Wereldoorlog worden door Zweig met de grootste weemoed beschreven, echter zonder zwijmelarij. Uiterst precies beschrijft hij hoe de maatschappij in elkaar stak: familierelaties, het onderwijssysteem, het opgroeien van de jeugd, politiek. De Eerste Wereldoorlog, het herstel erna en de nakende afgrond van het nazidom: Zweig legt verbanden en geeft inzichten die je niet vaak tegenkomt bij 'deelnemers' aan deze perioden. Over zijn twee huwelijken vertelt hij nauwelijks iets; des te meer over zijn vriendschappen met kunstenaars. Hij kende het puikje van de kunstenaarswereld; bijzonder boeiend vond ik zijn verhaal over zijn samenwerking met Richard Strauss. Na de dood van Hugo von Hoffmansthal die meerdere libretti voor Strauss schreef, kreeg Zweig het verzoek om er eentje aan te leveren. Dat leidde tot een hechte samenwerking. Toen de opera Die sweigsame Frau gereed was, en door de opera van Dresden werd aangekondigd, kwamen de nazi's aan de macht. En die opera vonden de nazi's lastig: een opera van de grote Strauss waar het libretto door een jood geschreven was. Enfin, Zweig vertelt er zowel gniffelend als treurig over. Zelf was Zweig een succesvol schrijver; zijn boeken gingen met tienduizenden tegelijk over de toonbank. Die zelfmoord blijft knagen: wat als Zweig een jaar of wat had doorgezet? Wellicht had hij dan weer nieuwe hoop gekregen. Hoe dan ook een auteur om verder te ontdekken (zijn Schaaknovelle was ook al zo prachtig, zie hier de weblog ervan). Niet onbelangrijk: de stijl van Zweig is fenomenaal: lange, vloeiende en afgewogen zinnen die de ernst en kracht van de inhoud extra onderstrepen. Een onzettend rijk boek, onmogelijk kort samen te vatten.

02 februari 2015

Drugs & Seks

Ik las, denk ik, nooit eeder zo'n even onbegrijpelijk als fascinerend boek als Naakte lunch van William S. Burroughs. Als je zijn naam googelt en dan de afbeeldingen bekijkt, dan zie een een pagina vol foto's van een oude, ietwat verlopen, maar verder wat stijve man. Dat beeld correspondeert geenszins met dit boek, dat grotendeels autobiografisch gebaseerd is. Het boek is een plotloze verzameling scènes waarin harddrugs en (veelal masochistische) (homo)sex centraal staan. Sommige stukken lezen als geschreven tijdens een delirium, en wie allereerst structuur zoekt in de teksten die hij leest (zoals ik), heeft het soms heel moeilijk met dit boek. Maar anderzijds fascineert het door zijn werkelijk atypische karakter; nog nooit las ik zo'n ongemakkelijk en vreemd boek. Deze uitgave opent met een lange beschouwing van de bezorgers, die vertellen dat er in de jaren vijftig oneindig aan gesleuteld is, zowel voor, tijdens als na de debuutuitgave in 1959. Dat sleutelen veronderstelt een structuur en subtiliteit die ik er niet uithaalde. Maar dat ligt vast en zeker aan mij.
Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.