20 maart 2016

Allegro ma non troppo

Het is de componist die het meest tot de verbeelding spreekt, en die een flink aantal onweerstaanbaar mooie en goede muziekwerken schreef. Maar ik las nog nooit een biografie van Ludwig van Beethoven. En dat terwijl zo'n levensbeschrijving veel duidelijk maakt over 'de man achter de muziek' en dus ook over die muziek zelf. De Belg Jan Caeyers schreef enkele jaren geleden een goed ontvangen biografie, in het Nederlands. Beethoven. Een biografie is inderdaad een prima boek over deze gigant. Caeyers gaat voldoende diep in op de belangrijkste aspecten van Beethovens leven en kunstenaarschap, de ontvangst van zijn dikwijls revolutionaire muziek, zijn geldzaken, zijn relaties met vrouwen, met uitgevers, leraren en leerlingen en ook zijn betekenis voor de ontwikkeling van de piano etcetera. En dat alles in uitgebalanceerde hoofdstukken waarin zowel deze thema's als de chronologie stuivertje wisselen. Twee bijzondere inzichten: allereerst ten aanzien van zijn doofheid. Ergens in de jaren negentig van de achttiende eeuw kreeg Beethoven vlektyfus, waar hij weer van herstelde. Maar hij behoorde tot de tien à twintig procent van de gevallen die daaraan een startende en groeiende doofheid overhielden. Pure pech. Maar: Caeyers schrijft dat die doofheid achteraf misschien ook wel een geluk bij een ongeluk inhield: Beethoven moest door die doofheid zijn tijdrovende bestaan als uitvoerend kunstenaar geleidelijk aan beëindigen, en stortte zich aldus volledig op het componeren. Voorts had ik een beeld van Beethoven als een verwarde, eenzame en onhandelbare man; niets is minder waar. Beethoven wist al snel dat hij tot de topklasse van de muziek behoorde, stond al snel in hoog aanzien bij vorsten en de adel, verkeerde in de hoogste kringen en gold al snel tot de beste componist van Wenen - zeker na de dood van Haydn in 1809. Hij verhuisde veel, maar niet van achterbuurt naar achterbuurt. De angst voor geldzorgen - overgehouden aan zijn vroege jeugd - maakte van hem een moeilijke onderhandelaar, maar armlastig was hij eigenlijk zelden. Nu weer verder genieten van zijn sublieme en voortdurend verbazingwekkende muziek!

06 maart 2016

DSCH

Vorig jaar herlas ik de door Volkov opgetekende memoires van de Russische componist Dmitri Sjostakovitsj (zie hier de weblog daarvan), en daardoor lagen de in de nieuwe roman van Julian Barnes vertelde gegevens me nog vers in het geheugen. In Het tumult van de tijd staan drie momenten in het leven van Sjostakovitsj centraal die zijn relatie met de communistische partij en de machthebbers tekenen. De feiten zijn bekend, en toch boeit het boek van begin tot eind. Het zal vast vaker gedaan zijn, maar het schrijven van een fictionele biografie, of beter: biografische roman, vind ik een zeer geslaagd concept. De schrijver kan zich vrijheden veroorloven die een biograaf niet heeft, ook al moet het raamwerk kloppen met de werkelijkheid. Barnes slaagt daar volledig in; ook voor wie de muziek of de levensgeschiedenis van Sjostakovitsj niet kent is dit een zeer lezenswaardig boek.
Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.